Demensia, terutamanya penyakit Alzheimer, menimbulkan cabaran penting untuk pesakit, penjaga dan sistem penjagaan kesihatan. Kemajuan terkini dalam rawatan farmakologi telah bertujuan untuk mengubah suai perkembangan penyakit dan bukannya meredakan gejala semata-mata. Artikel ini memberikan maklumat tentang ubat terkini yang diluluskan untuk merawat demensia, mekanisme tindakannya, hasil rawatan dan kesan sampingan yang berpotensi.
Ubat terbaru dalam merawat demensia
1. Kisunla (donanemab)
Kisunla, juga dikenali sebagai donanemab, ialah antibodi monoklonal yang menyasarkan amiloid yang direka untuk individu dengan penyakit Alzheimer peringkat awal. Ubat ini berfungsi dengan mengikat plak amiloid di otak, memudahkan penyingkirannya. Ubat ini menyasarkan bentuk amiloid tertentu yang dikenali sebagai plak amiloid-beta (Aβ) terpotong N-terminally, yang dipercayai memainkan peranan penting dalam perkembangan penyakit Alzheimer.
Hasil rawatan
Kisunla telah diluluskan oleh Pentadbiran Makanan dan Dadah (FDA) AS pada Julai 2024 selepas ujian klinikal menunjukkan keberkesanannya dalam memperlahankan penurunan kognitif. Dalam percubaan Fasa 3 penting yang melibatkan lebih 1,700 peserta, Kisunla mengurangkan penurunan kognitif sebanyak kira-kira 35% berbanding plasebo selama 18 bulan. Terutamanya:
- Hampir 47% peserta yang dirawat dengan ubat Kisunla tidak menunjukkan perkembangan klinikal selepas satu tahun.
- Ubat ini dengan ketara menurunkan paras plak amiloid sebanyak purata 84% selepas 18 bulan.
- Peserta mengalami risiko 39% lebih rendah untuk maju ke peringkat demensia seterusnya berbanding mereka yang menggunakan plasebo.
Kesan sampingan
Kesan sampingan yang paling biasa ubat Kisunla termasuk:
- Keabnormalan pengimejan berkaitan amiloid (ARIA): Keabnormalan ini boleh nyata sebagai pembengkakan otak (ARIA-E) atau pendarahan mikro (ARIA-H), yang boleh membawa kepada komplikasi yang serius.
- Reaksi berkaitan infusi: Gejala mungkin termasuk sakit kepala, loya dan menggigil.
- Tindak balas alahan: Tindak balas alahan yang teruk boleh berlaku semasa atau sejurus selepas infusi.
Pesakit dipantau sekurang-kurangnya 30 minit selepas infusi untuk sebarang reaksi buruk.
2. Lecanemab
Lecanemab ialah satu lagi antibodi monoklonal yang menyasarkan amiloid yang memberi tumpuan kepada protofibril larut amiloid-beta. Dengan mengikat protofibril ini, ubat lecanemab boleh menghalang pengagregatannya menjadi plak, yang merupakan ciri penyakit Alzheimer.
Hasil rawatan
Dalam ujian klinikal Fasa 3nya, lecanemab menunjukkan kesan sederhana tetapi ketara terhadap penurunan kognitif:
- Pesakit yang menerima lecanemab menunjukkan pengurangan penurunan klinikal yang diukur dengan pelbagai skala berbanding plasebo.
- Ubat ini mencapai perbezaan min dalam Penarafan-Jumlah Kotak Demensia Klinikal (CDR-SB) peningkatan skor -0.45 dalam tempoh 18 bulan.
- Ubat ini juga menunjukkan pengurangan beban amiloid seperti yang disahkan oleh pengimejan PET.
Kesan sampingan
Kesan sampingan biasa lecanemab termasuk:
- ARIA: Berlaku pada kira-kira 10% pesakit yang dirawat dengan lecanemab, terutamanya dalam kalangan mereka yang membawa genotip APOE ε4.
- Tindak balas infusi: Tindak balas ini biasanya ringan dan termasuk gejala seperti pening dan keletihan.
- Sinusitis dan hipotensi ortostatik: Kesan sampingan ini telah diperhatikan tetapi berlaku pada kadar yang rendah berbanding kumpulan plasebo.
3. ALZ-801
ALZ-801 ialah ubat oral yang menyasarkan bentuk awal amiloid-beta yang terkumpul di dalam otak pesakit penyakit Alzheimer. Ubat ini mengurangkan kesan toksik pada neuron sekeliling tanpa memerlukan pentadbiran intravena.
Hasil rawatan
Semasa masih dalam siasatan, ujian awal mencadangkan bahawa ubat ALZ-801 mungkin menawarkan kelebihan berbanding rawatan sedia ada:
- Keputusan awal menunjukkan insiden ARIA yang lebih rendah berbanding terapi anti-amyloid intravena.
- Rumusan oral boleh meningkatkan kebolehcapaian dan kepatuhan di kalangan pesakit.
Kesan sampingan
Oleh kerana ubat ALZ-801 masih menjalani ujian klinikal, kesan sampingan terperinci tidak dilaporkan sepenuhnya. Walau bagaimanapun, kajian awal mencadangkan ubat ini mungkin mempunyai keselamatan yang baik berbanding terapi intravena tradisional.
4. AXS-05
AXS-05 ialah rawatan baru yang digunakan semula daripada antidepresan sedia ada, bertujuan untuk menguruskan pergolakan yang berkaitan dengan penyakit Alzheimer. Ubat ini menggabungkan dextromethorphan dan bupropion untuk memodulasi aktiviti neurotransmitter yang berkaitan dengan mood dan tingkah laku.
Hasil rawatan
Ubat AXS-05 telah menunjukkan janji dalam mengurangkan gejala pergolakan pada pesakit Alzheimer:
- Percubaan klinikal melaporkan peningkatan ketara dalam skor pergolakan berbanding plasebo.
Kesan sampingan
Kesan sampingan yang berpotensi ubat AXS-05 termasuk:
- Pening dan keletihan: Biasa dilaporkan dalam kalangan pengguna.
- Gangguan gastrousus: Seperti loya dan sembelit.
AXS-05 sedang menunggu keputusan percubaan selanjutnya untuk kelulusan yang lebih luas.
Rawatan baru masih dikaji dan diuji. Pesakit, penjaga dan profesional penjagaan kesihatan perlu sentiasa dimaklumkan tentang kemajuan terkini dalam terapi farmakologi. Walaupun ubat-ubatan seperti Kisunla dan lecanemab menawarkan faedah yang menjanjikan dalam memperlahankan penurunan kognitif, mereka juga membawa risiko yang memerlukan pertimbangan dan pemantauan yang teliti. Pesakit harus sentiasa berunding dengan profesional penjagaan kesihatan untuk pilihan rawatan yang disesuaikan dengan keperluan individu.
