Sejak beberapa tahun kebelakangan ini, terdapat ratusan laporan berita nasional dan antarabangsa tentang ubat penyakit Alzheimer baharu yang menggunakan antibodi monoklonal untuk menyasarkan amiloid di dalam otak.
Salah satu ubat ini ialah lecanemab, yang telah diberi kelulusan penuh oleh Pentadbiran Makanan dan Ubat-ubatan AS pada 6 Julai 2023. Satu lagi ubat ialah aducanumab, yang diluluskan secara bersyarat oleh Pentadbiran Makanan dan Ubat-ubatan AS pada 7 Jun 2021.
Baru-baru ini, ubat ketiga, donanemab, telah menjadi tajuk berita.
Pada 2 Julai 2024, Pentadbiran Makanan dan Ubat-ubatan Amerika Syarikat telah memberikan kelulusan penuh kepada ubat donanemab (nama jenama Kisunla).
Pada 17 Julai 2023, syarikat ubat Eli Lilly mengeluarkan keputusan percubaan ubat Fasa 3 penuh di Persidangan Antarabangsa Persatuan Alzheimer di Belanda.
Jurnal Persatuan Perubatan Amerika juga kini telah menyiarkan set lengkap keputusan percubaan donanemab Fasa 3 di tapak webnya — bersama beberapa editorial penting tentang kebaikan dan keburukan kajian dadah ini.
Beberapa keputusan yang dikeluarkan setakat ini untuk ubat donanemab sememangnya positif.
Namun ubat ini bukanlah penawar. Apa yang boleh dilakukan oleh ubat donanemab ialah memperlahankan perkembangan penyakit Alzheimer pada sesetengah orang.
Ubat ini hanya untuk pesakit yang mengalami gangguan kognitif ringan atau peringkat demensia ringan penyakit Alzheimer. Ubat ini bukan untuk orang di peringkat akhir penyakit Alzheimer. Dan ubat ini bukan untuk orang yang mempunyai bentuk demensia yang lain.
Ia akan mengambil masa untuk penilaian komuniti saintifik yang lebih luas terhadap data percubaan penuh Fasa 3 donenamab.
Terdapat juga sekurang-kurangnya empat percubaan Fasa 3 donanemab lain yang sedang dijalankan. Kajian ini tidak akan selesai sehingga 2024, 2025 dan 2027.
Sementara itu, berikut ialah beberapa soalan penting yang kami dengar daripada orang tentang donanemab — dan beberapa jawapan juga.
Apakah donanemab? Bagaimanakah ubat ini berfungsi?
- Donanemab ialah rawatan antibodi monoklonal.
- Donanemab ialah ubat yang diambil secara intravena yang direka untuk menyasarkan plak amiloid dalam otak orang yang mengalami gangguan kognitif ringan atau peringkat awal penyakit Alzheimer.
- Ubat ini akan mengikat plak amiloid tersebut dan membolehkan badan mengeluarkannya dari otak.
- Secara ringkasnya, tindakan utama ubat donanemab (Kisunla™) adalah membuang plak amiloid dari otak.
Apakah keputusan utama daripada data percubaan donanemab terbaharu?
- Ubat ini dapat melambatkan perkembangan penyakit pada sesetengah orang.
- Hampir separuh (47%) orang yang dirawat dengan ubat donanemab (berbanding 29% yang dirawat dengan plasebo) tidak mempunyai perkembangan klinikal demensia selepas satu tahun. (Tiada perkembangan klinikal ditakrifkan sebagai tiada penurunan dalam skor CDR-SB mereka).
- Rawatan dengan ubat donanemab mengurangkan plak amiloid secara purata sebanyak 84% selepas 18 bulan, berbanding dengan penurunan 1% pada orang yang mengambil plasebo.
- Orang yang mengambil ubat donanemab mengalami risiko 37% lebih rendah untuk maju ke peringkat penyakit seterusnya berbanding orang yang mengambil plasebo.
Adakah ubat donanemab berfungsi lebih baik untuk sesetengah orang berbanding yang lain?
Ya, kerana kesan ubat ini bergantung pada beberapa faktor:
- Donanemab nampaknya lebih berkesan pada orang yang mengalami gangguan kognitif ringan berbanding orang yang berada di peringkat awal penyakit Alzheimer.
- Ubat ini juga nampaknya lebih berkesan pada orang di bawah 75 tahun berbanding dengan orang yang berumur lebih dari 75 tahun.
- Ubat ini nampaknya lebih berkesan pada orang yang mempunyai tahap protein tau rendah hingga sederhana berbanding orang yang mempunyai tahap protein tau yang lebih tinggi.
Apakah kebimbangan utama mengenai donanemab setakat ini?
- Sesetengah penyelidik telah menegaskan bahawa kumpulan orang yang mengambil bahagian dalam percubaan terbaru ini tidak cukup pelbagai untuk memastikan bahawa ubat donanemab akan selamat dan berkesan untuk pelbagai orang.
- Penyelidik tersebut menyatakan bahawa 91.5% orang dalam kumpulan percubaan Fasa 3 adalah orang kulit putih. Sebagai perbandingan, menurut data banci penduduk untuk AS (di mana percubaan itu berdasarkan), 75.5% daripada populasi AS adalah orang kulit putih.
- Akibatnya, penyelidik tersebut menyimpulkan bahawa, “sama seperti ujian lecanemab dan aducanumab sebelum ini, percubaan donanemab ini tidak memberikan bukti keselamatan atau keberkesanan yang mencukupi di kalangan orang yang berbangsa India Amerika atau Alaska Asli, Asia, Hitam, atau Hispanik.”
- Tambahan pula, kebanyakan orang yang hidup dengan demensia mempunyai pelbagai masalah kesihatan. Tetapi kumpulan orang dalam percubaan itu cenderung hanya mengalami demensia sebagai isu kesihatan utama mereka. Jadi kumpulan orang yang diuji dengan ubat ini tidak sepadan dengan populasi dunia sebenar apabila ia datang kepada status keadaan kesihatan.
Apakah kebimbangan utama mengenai ubat antibodi monoklonal ini untuk penyakit Alzheimer?
- Kebimbangan lain yang dibangkitkan oleh sesetengah penyelidik adalah mengenai halangan kebolehcapaian kepada ubat seperti donanemab, lecanemab dan aducanumab.
- Ketiga-tiga ubat ini diambil secara intravena setiap bulan atau dua kali sebulan. Ini memerlukan akses kepada kemudahan perubatan khusus dan pengangkutan ke dan dari kemudahan ini.
- Ketiga-tiga ubat ini juga memerlukan pengimbasan otak yang kerap untuk memantau keberkesanan dan keselamatan.
- Sumber untuk infusi intravena dan untuk pengimbasan otak tidak tersedia secara meluas dalam komuniti minoriti, beberapa penyelidik menunjukkan.
- Penyelidik lain menyatakan bahawa, paling baik, antibodi monoklonal ini hanya boleh dipertimbangkan untuk subset orang yang mempunyai penyakit Alzheimer. Orang yang mempunyai tahap protein tau tinggi mungkin tidak mendapat manfaat.
Berapakah bilangan orang dalam percubaan donanemab yang terbaharu?
- Terdapat 1,736 orang yang mengambil bahagian dalam percubaan terbaru.
- Kesemuanya berumur 60 hingga 85 tahun.
- Mereka semua terpaksa mempunyai simptom awal penyakit Alzheimer dan telah didiagnosis sama ada dengan Kemerosotan Kognitif Ringan atau mengalami demensia ringan akibat penyakit Alzheimer.
- Sebagai sebahagian daripada kriteria percubaan, orang dalam percubaan itu perlu mengalami perubahan struktur otak yang tipikal penyakit Alzheimer.
Apakah kesan sampingan yang dilaporkan setakat ini?
- Seperti ubat lain jenis ini, keabnormalan pengimejan berkaitan amyloid (ARIA) ditemui dalam kajian. Terdapat dua jenis keabnormalan yang dilaporkan:
- Bengkak sementara di kawasan atau kawasan otak (ARIA-E)
- Pendarahan mikro atau siderosis cetek (ARIA-H)
- Bengkak sementara di kawasan atau kawasan otak (ARIA-E) berlaku dalam 24% orang yang mengambil ubat donanemab.
- Microhemorrhages atau siderosis cetek (ARIA-H) berlaku pada 31.4% orang yang mengambil ubat donanemab, dan dalam 13.6% orang yang mengambil plasebo.
Daripada orang dalam kajian ini, 1.6% mengalami keabnormalan pengimejan berkaitan amiloid (ARIA) yang serius. Dua orang dalam perbicaraan itu meninggal dunia akibat ARIA dan orang ketiga meninggal dunia selepas kejadian ARIA yang serius.
Bilakah kita akan mengetahui lebih lanjut tentang donanemab/Kisunla?
Memandangkan keputusan percubaan penuh Fasa 3 telah dikeluarkan, saintis di peringkat antarabangsa akan menyemak data dengan teliti. Penilaian komuniti saintifik yang lebih luas dan ketat mengenai risiko dan faedah donanemab ini akan berterusan untuk beberapa waktu.
Menurut clinicaltrials.gov, sekurang-kurangnya empat lagi ujian Fasa 3 donanemab masih diteruskan. Kajian ini dijangka siap pada 2024, 2025 dan 2027. Apabila kajian ini dikeluarkan, kita akan mengetahui lebih lanjut tentang risiko dan faedah donanemab.
Apa lagi yang perlu saya ketahui tentang perkembangan ubat demensia sekarang?
Kini terdapat lebih daripada 127 ubat demensia dalam pembangunan di peringkat antarabangsa. Dorongan utama dalam bidang pembangunan dadah adalah untuk mencari ubat yang merawat punca demensia, bukan hanya gejala demensia.
Anda harus sedar bahawa lebih daripada 50 penyakit dan keadaan yang berbeza boleh menyebabkan demensia. Oleh itu, pembangunan ubat akan berbeza untuk pelbagai jenis demensia. Ubat-ubatan yang paling sering dibincangkan dalam berita adalah ubat-ubatan yang bertujuan untuk merawat penyakit Alzheimer – bentuk demensia yang paling biasa.
Sumber maklumat:
