Fakta tentang kanser dan sakit kanser
Menghidap kanser tidak selalu bermakna mengalami kesakitan. Walau bagaimanapun, bagi mereka yang mengalami kesakitan, anda tidak perlu menerimanya sebagai bahagian normal menghidap kanser. Terdapat banyak kaedah yang berbeza untuk mengawal sakit kanser. Apabila anda bebas daripada kesakitan, anda boleh tidur dan makan dengan lebih baik, menikmati syarikat keluarga dan rakan-rakan, dan meneruskan kerja dan hobi anda. Beritahu doktor dan jururawat anda apabila anda mengalami kesakitan, kerana hanya anda yang tahu berapa banyak kesakitan yang anda alami.
Kesakitan kanser hampir selalu boleh lega
Terdapat banyak ubat-ubatan dan rawatan kanser dan cara mentadbirnya, serta prosedur intervensi dan teknik pembedahan yang boleh melegakan kesakitan. Anda harus mengharapkan pembekal penjagaan anda untuk cuba melegakan kesakitan anda. Walau bagaimanapun, jika anda mengalami kesakitan dan doktor anda nampaknya tidak mempunyai pilihan lain, minta untuk berjumpa pakar sakit. Pakar sakit mungkin pakar onkologi, pakar bius, pakar neurologi, atau pakar bedah saraf, doktor lain, jururawat atau ahli farmasi. Pasukan kawalan kesakitan juga mungkin termasuk ahli psikologi dan pekerja sosial.
Mengawal kesakitan anda adalah sebahagian daripada rawatan keseluruhan untuk rawatan kanser
Perbincangan tentang kesakitan adalah bahagian penting dalam rawatan kanser anda. Beritahu doktor anda tentang perkara yang kelihatan paling berkesan dalam mengawal kesakitan anda, dan perkara yang tidak berkesan. Kadangkala kanser itu sendiri serta rawatannya menyebabkan kesakitan. Pastikan anda memberitahu doktor anda jenis kesakitan yang anda alami, supaya dia dapat memahami dengan lebih baik cara rawatan kanser dan kanser mempengaruhi tubuh anda.
Mencegah kesakitan adalah lebih mudah daripada merawat kesakitan apabila ia menjadi teruk
Kesakitan paling mudah hilang apabila ia dirawat lebih awal. Anda mungkin mendengar sesetengah orang merujuk kepada ini sebagai “kekal di atas” kesakitan. Jangan cuba untuk bertolak ansur dengan kesakitan atau menahan selama mungkin antara dos ubat sakit. Kesakitan mungkin menjadi lebih teruk jika anda menunggu, dan mungkin mengambil masa yang lebih lama atau memerlukan dos yang lebih besar untuk ubat anda memberi kelegaan jika tidak dirawat secara konsisten.
Anda mempunyai hak untuk meminta melegakan kesakitan
Tidak semua orang merasakan kesakitan dengan cara yang sama. Tidak perlu bersikap “stoik” atau “berani” jika anda mengalami kesakitan yang lebih daripada orang lain yang menghidap kanser yang sama. Sebaik sahaja anda mengalami sebarang kesakitan, sila bersuara, beritahu kami. Memberitahu doktor atau jururawat tentang kesakitan bukanlah tanda kelemahan. Ingat, lebih mudah untuk mengawal kesakitan apabila ia bermula daripada menunggu sehingga ia menjadi teruk.
Orang yang mengambil narkotik untuk sakit kanser jarang menjadi ketagih
Ketagihan ialah ketakutan biasa orang yang mengambil ubat sakit, dan ketakutan sedemikian boleh menghalang orang daripada mengambil ubat mereka. Malangnya, ketakutan ini kadangkala menyebabkan ahli keluarga menggalakkan anda untuk “berhenti” selama mungkin antara dos. Ketagihan ditakrifkan sebagai keinginan, pencarian dan penggunaan dadah yang tidak terkawal. Apabila narkotik seperti morfin diambil untuk kesakitan, ia jarang menyebabkan ketagihan. Apabila anda bersedia untuk berhenti mengambil narkotik, doktor akan mengurangkan jumlah ubat yang anda ambil langkah demi langkah. Pada masa anda berhenti menggunakan narkotik sepenuhnya, badan mempunyai masa untuk menyesuaikan diri dan anda tidak akan melalui pengeluaran narkotik yang menyakitkan. Bercakap dengan doktor, jururawat atau ahli farmasi anda tentang cara menggunakan ubat sakit dengan selamat dan tentang sebarang kebimbangan yang anda ada tentang ketagihan.
Orang ramai tidak menjadi “tinggi” atau hilang kawalan apabila mereka mengambil ubat sakit kanser seperti yang ditetapkan oleh doktor.
Sesetengah ubat sakit mungkin menyebabkan anda berasa mengantuk atau mabuk apabila anda mula-mula mengambilnya. Perasaan ini biasanya hilang dalam beberapa hari. Kadang-kadang, apabila anda mengantuk akibat ubat sakit, anda dapat mengejar tidur yang anda terlepas ketika anda mengalami kesakitan. Kadangkala, orang berasa keliru atau tidak terkawal apabila mereka mengambil ubat sakit. Beritahu doktor atau jururawat anda jika ini berlaku kepada anda. Menukar dos atau jenis ubat anda biasanya boleh menyelesaikan masalah.
Kesan sampingan daripada ubat sakit kanser boleh diuruskan
Sesetengah ubat yang digunakan untuk mengawal sakit kanser boleh menyebabkan sembelit, loya dan muntah, atau mengantuk. Doktor atau jururawat anda boleh membantu anda menguruskan kesan sampingan ini. Masalah ini biasanya selesai selepas beberapa hari mengambil ubat. Kebanyakan kesan sampingan boleh diuruskan hanya dengan menukar ubat atau dos atau masa apabila ubat itu diambil.
Apabila kesakitan tidak dirawat dengan betul, anda mungkin:
- Penat
- Tertekan
- marah
- Risau
- Sunyi
- Tertekan
Apabila sakit kanser diurus dengan betul, anda boleh:
- Selamat beraktiviti
- Tidur lebih lena
- Nikmati keluarga dan rakan-rakan
- Tingkatkan selera makan anda
- Nikmati keintiman seksual
- Cegah kemurungan
Prosedur pembedahan, sinaran dan anestetik untuk sakit kanser
Teknik pembedahan, sinaran dan anestetik mungkin berguna dalam rawatan beberapa bentuk sakit kanser. Pembedahan boleh digunakan untuk mengurangkan saiz tumor, memindahkan tumor keluar dari laluan yang menghalang sistem penghadaman, mengurangkan tekanan pada saraf, atau mengalirkan cecair yang berkaitan dengan pertumbuhan kanser (ascites). Kadangkala pembedahan juga digunakan untuk menstabilkan tulang yang telah dirawat dengan radiasi atau kemoterapi untuk mengurangkan kesakitan akibat metastasis tulang atau tulang belakang.
Teknik pembedahan neurologi juga boleh digunakan untuk melegakan kesakitan kanser. Prosedur ini terbahagi kepada 3 kategori utama: 1) pam kesakitan; 2) perangsang; 3) prosedur ablatif.
Teknik pembedahan saraf
Pam Sakit – Dalam sesetengah keadaan pengurusan sakit kanser, kesakitan tidak dapat dikawal dengan baik oleh narkotik, atau narkotik menyebabkan kesan sampingan yang tidak diingini seperti mengantuk yang tidak dapat dikawal. Dalam sesetengah kes ini, kateter yang diletakkan ke dalam ruang cecair tulang belakang di bahagian bawah tulang belakang atau otak boleh menghantar ubat penahan sakit narkotik seperti morfin terus ke dalam cecair tulang belakang, menghasilkan melegakan kesakitan yang sangat baik tanpa kesan sampingan narkotik sistemik (oral atau intravena). Pam ini dimasukkan ke dalam cecair tulang belakang oleh pakar bedah saraf dan kemudian dimuatkan dengan narkotik, seperti morfin, terus menghantar dadah ke dalam cecair tulang belakang, menghasilkan melegakan kesakitan.
Perangsang – Dalam sesetengah pesakit kanser, tumor yang menyerang saraf atau sakit saraf selepas pembedahan tidak dapat dikawal dengan baik dengan sebarang bentuk narkotik. Jenis kesakitan serantau ini boleh dikawal dengan meletakkan elektrod kecil pada saraf periferal, saraf tunjang atau otak. Elektrod membenarkan laluan arus elektrik di sekeliling saraf atau saraf tunjang, yang boleh mengganggu laluan sensasi sakit dari saraf ke otak. Daripada sensasi yang menyakitkan, pesakit biasanya berasa kebas atau kesemutan di kawasan yang terjejas.
Prosedur Ablatif – Kadangkala, tiada satu pun daripada teknik ini mampu mengawal sakit kanser yang teruk. Dalam keadaan ini, teknik ablatif, di mana saraf, saraf tunjang atau tisu otak sengaja dimusnahkan, boleh digunakan. Dalam kes ini, prosedur seperti neurektomi, kordotomi atau cingulotomy (merujuk kepada lokasi anatomi tisu dalam sistem saraf), boleh digunakan untuk ablasi, atau membuang, tisu yang terlibat dalam penghantaran atau persepsi kesakitan.
Sinaran Paliatif
Dalam sesetengah kes sakit kanser, tumor menjana kesakitan dengan menyerang dan mengembangkan tulang, atau menekan saraf, menyebabkan kesakitan yang teruk. Terapi sinaran boleh mengecutkan tumor buat sementara waktu, melegakan tekanan pada tulang atau saraf. Apabila tumor mengecut, rasa sakit akan hilang, atau menjadi lebih terurus dengan ubat sakit narkotik.
Prosedur Anestetik
Prosedur anestetik ialah istilah lengkap yang merangkumi pelbagai teknik melegakan kesakitan. Ini biasanya melibatkan penempatan jarum melalui kulit untuk menghantar ubat, atau kateter atau elektrod melalui kulit.
Blok saraf – Blok saraf melibatkan suntikan ubat anestetik ke kawasan tertentu badan di mana kesakitan dialami, terutamanya saraf. Ubat-ubatan yang kadangkala digunakan untuk blok saraf termasuk lidocaine atau bupivacaine, digunakan secara bersendirian atau digabungkan dengan kortikosteroid. Keberkesanan blok saraf biasanya diuji dengan melakukan apa yang dipanggil “blok sementara” terlebih dahulu dan jika ini membawa kelegaan, maka blok saraf “kekal” mungkin dilakukan. Blok kekal biasanya tidak kekal, tetapi boleh memberikan tiga hingga enam bulan melegakan kesakitan.
Ablasi frekuensi radio – Semasa pesakit dibius, pakar radiologi menggunakan bimbingan sinar-X (fluoroskopi) untuk meletakkan jarum khas untuk menghantar arus frekuensi radio ke dalam saraf. Arus radiofrekuensi memanaskan dan memusnahkan tisu saraf, memberikan kelegaan kesakitan dalam cara yang sama seperti yang disediakan oleh prosedur pemutusan saraf pembedahan (neurectomy). Prosedur ini mempunyai sedikit kesan sampingan dan boleh memberikan kelegaan kesakitan untuk beberapa jenis kesakitan selama beberapa bulan. Ia juga boleh diulang apabila perlu.
Kateter epidural – Teknik ini serupa dengan prosedur pam kesakitan yang diterangkan di atas. Pakar anestesi meletakkan kateter (tiub kecil) bersebelahan dengan saraf tunjang ke dalam ruang epidural. Narkotik, anestetik tempatan atau kortikosteroid kemudiannya boleh dihantar ke dalam jarak ini, memberikan kelegaan kesakitan.
Tambahan kepada terapi sakit kanser: Pendekatan bukan ubat
Ini adalah kaedah yang boleh membantu menambah ubat sakit dan bentuk lain untuk melegakan kesakitan, dan secara amnya tidak bertujuan untuk menyelesaikan kesakitan dengan sendirinya.
- Haba: Haba boleh mengendurkan otot dan meredakan kekejangan, serta menggalakkan peredaran dalam badan. Pek hangat dan pad pemanas boleh membawa kelegaan yang selesa. Pastikan anda tidak menggunakan haba pada tapak tumor atau kawasan yang baru-baru ini dipancarkan. Sapukan haba selama 10-20 minit, kemudian keluarkannya untuk jumlah masa yang sama sebelum memohon semula, jika perlu.
- Sejuk: Sejuk, biasanya dalam bentuk pek sejuk yang dibalut dengan satu atau lebih lapisan kain untuk mengelakkan sentuhan terus dengan kulit, sangat baik untuk mengurangkan keradangan dan boleh membantu meredakan sakit saraf. Gunakan pek sejuk dengan berhati-hati, biarkan ia digunakan pada badan selama tidak lebih daripada 10-20 minit pada satu masa, ulangi seperti yang diperlukan selepas tempoh rehat pada jumlah masa yang sama.
- TENS: TENS bermaksud rangsangan saraf elektrik transkutaneus. Ini adalah arus voltan rendah yang dihantar ke badan melalui elektrod yang diletakkan pada kulit. Bateri mudah alih digunakan sebagai sumber kuasa. Sensasi kesemutan dirasai (dan boleh dilaraskan dalam intensiti, untuk keselesaan). Selalunya, sensasi kesemutan di atas tapak kesakitan boleh mengurangkan jumlah kesakitan yang dirasakan. Seorang profesional penjagaan kesihatan boleh mengarahkan anda meletakkan elektrod dan menggunakan peralatan.
- Kedudukan: Menggunakan peranti ortotik boleh melumpuhkan dan menyokong bahagian badan yang sakit atau lemah. Contoh peranti ortotik termasuk splint pada anggota badan yang sakit atau kolar untuk pesakit yang mengalami sakit leher atau belakang. Apabila kanser telah melemahkan tulang, kedudukan boleh memberikan kelegaan dalam beberapa keadaan.