Gambaran keseluruhan
Apa itu kudis selsema?
Sakit sejuk ialah lepuh berisi cecair (atau sekumpulan lepuh) yang muncul pada bibir dan sekitar mulut. Kudis sejuk juga dipanggil lepuh demam, herpes mulut atau herpes labialis.
Adakah kudis selsema berjangkit?
Walaupun kudis selsema sangat berjangkit, ia biasanya tidak serius. Pada orang yang sihat, kudis selsema biasanya hilang dengan sendirinya dalam masa satu hingga dua minggu.
Seberapa biasa kudis selsema?
Kudis sejuk berleluasa. Lebih separuh daripada orang di Amerika Syarikat telah dijangkiti virus yang menyebabkan kudis selsema, walaupun ramai orang tidak pernah mengalami kudis selsema atau mengalami sebarang gejala. Kira-kira 20 hingga 40 peratus orang yang mempunyai virus mengalami kudis selesema.
Berapa kerap orang mendapat kudis selsema?
Sakit selsema boleh berkembang beberapa kali setahun atau hanya sekali atau dua kali seumur hidup anda. Kekerapan wabak sakit selsema berbeza-beza pada setiap orang.
Siapa yang terkena kudis selsema?
Orang ramai dari semua peringkat umur boleh dijangkiti virus yang menyebabkan kudis selsema. Ramai orang terdedah kepada virus semasa zaman kanak-kanak.
Adalah mungkin untuk mengalami kudis selsema pada usia apa-apa, walaupun peluang untuk mendapat kudis selsema berkurangan selepas umur 35 tahun.
Gejala dan Punca
Apakah tanda-tanda kudis selsema?
Bagi kebanyakan orang, gejala lebih teruk pada kali pertama mereka mengalami kudis selsema. Apabila anda mengalami wabak sakit selsema:
- Tanda pertama kudis selsema biasanya rasa kesemutan, terbakar, atau gatal-gatal pada atau sekitar bibir, bermula kira-kira 12-24 jam sebelum kudis selsema berkembang.
- Kawasan itu menjadi merah, bengkak dan menyakitkan apabila lepuh terbentuk.
- Lebih 2-3 hari, lepuh pecah dan meleleh cecair yang jelas atau sedikit kuning. Ini kadang-kadang dipanggil “fasa menangis.”
- Kira-kira 4-5 hari selepas kudis selsema muncul, ia berkerak dan berkudis. Ia mungkin retak atau berdarah apabila ia sembuh.
- Kudis kemudiannya gugur, mendedahkan kulit yang mungkin lebih merah jambu atau kemerahan daripada biasa selama beberapa hari. Biasanya ia mengambil masa 1-2 minggu untuk kudis sejuk sembuh sepenuhnya.
Apa yang menyebabkan kudis sejuk?
Kudis sejuk kadangkala dipanggil herpes mulut kerana ia disebabkan oleh virus herpes simplex jenis 1 (HSV-1). Virus ini sangat biasa dan sangat menular. Ia merebak melalui air liur atau sentuhan rapat — selalunya melalui ciuman atau dengan berkongsi perkakas, straw, tuala atau balsem bibir dengan seseorang yang mengalami kudis selsema.
Anda mungkin tidak tahu sama ada anda telah dijangkiti HSV-1 kerana simptom pendedahan kepada HSV-1 biasanya ringan. Kanak-kanak kadangkala mengalami demam dan lepuh kecil di dalam dan di sekeliling mulut mereka apabila mereka mula-mula terdedah kepada HSV-1.
Apa yang mencetuskan kudis selsema?
Selepas anda dijangkiti HSV-1, virus itu tidak akan hilang. Ia kekal tidak aktif (tidak aktif) dalam sekumpulan sel saraf di muka anda yang dipanggil ganglion trigeminal.
Apabila virus dicetuskan, atau diaktifkan, ia “bangun” dan bergerak melalui saraf anda ke bibir anda, di mana kudis selsema berkembang. Selepas wabak, virus kembali tidur di dalam badan anda.
Apa yang mencetuskan kudis selsema pada seseorang mungkin tidak menyebabkan wabak pada orang lain. Sesetengah orang dengan HSV-1 tidak pernah mengalami kudis selsema.
Sakit sejuk boleh diaktifkan oleh pelbagai faktor, termasuk:
- Perubahan hormon semasa haid atau kehamilan
- Selaran matahari
- Suhu melampau (panas atau sejuk)
- Tekanan (fizikal atau emosi)
- Keletihan
- Demam dan penyakit, seperti selsema atau selesema
- Bibir rosak, kering atau merekah
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah kudis selsema didiagnosis?
Doktor anda mungkin akan dapat mengetahui sama ada anda mengalami kudis selsema dengan melihat kawasan yang terjejas. Dia juga boleh menyapu kudis sejuk untuk menguji cecair untuk virus herpes simplex.
Bagaimanakah saya tahu jika saya mengalami kudis selsema?
Jika anda pernah mengalaminya sebelum ini, anda mungkin akan mengenali simptomnya: rasa kesemutan diikuti dengan kemerahan, bengkak dan lepuh pada atau sekitar bibir anda. Anda boleh melawat doktor anda untuk diagnosis, walaupun tidak selalu perlu pergi ke doktor jika anda mengalami kudis selsema.
Pengurusan dan Rawatan
Bagaimana anda menghilangkan kudis selsema?
Walaupun mungkin mengambil sedikit masa untuk menghilangkan kudis selsema, sesetengah ubat boleh memendekkan masa penyembuhan dan menjadikan gejala kurang menyakitkan. Rawatan sakit sejuk termasuk:
- Ubat-ubatan yang dijual bebas: Anda boleh membeli tanpa preskripsi krim atau salap yang anda sapukan terus ke kudis sejuk. Jika anda mula menggunakan krim ini apabila anda mula-mula perasan kesemutan atau gatal – sebelum kudis selsema terbentuk – anda mungkin dapat mengelakkan kudis selsema daripada muncul.
- Ubat antivirus oral: Doktor anda mungkin menetapkan ubat antivirus yang anda ambil secara lisan (melalui mulut).
- Ubat antivirus intravena (IV): Jika ubat lain tidak berkesan, doktor anda mungkin perlu menetapkan ubat antivirus yang akan diberikan melalui IV. Dalam kes ini, doktor anda akan memantau anda dengan teliti sepanjang rawatan.
Apakah komplikasi yang berkaitan dengan kudis sejuk?
Walaupun komplikasi daripada kudis sejuk jarang berlaku, ia boleh termasuk:
- Jangkitan mata: Virus herpes simplex (HSV-1) boleh merebak ke mata apabila seseorang menyentuh kudis selsema dan kemudian menyentuh mata mereka. Jika HSV-1 merebak ke mata, ia boleh menyebabkan keratitis HSV — jangkitan kornea yang berpotensi serius. Jangkitan keratitis HSV yang teruk boleh menyebabkan kebutaan.
- Luka kemaluan: HSV-1 boleh merebak ke alat kelamin melalui seks oral, menghasilkan ketuat atau ulser pada alat kelamin atau dubur. Tetapi walaupun orang kadangkala memanggilnya herpes mulut, HSV-1 tidak sama dengan HSV-2, virus menular seksual yang menyebabkan kebanyakan kes herpes genital.
Bagi kumpulan orang tertentu, kudis selsema boleh membawa kepada komplikasi yang serius. Kumpulan orang berikut harus menerima rawatan perubatan dengan segera jika mereka mengalami kudis selsema:
- Bayi baru lahir: Bayi di bawah umur 6 bulan mungkin mengalami komplikasi seperti demam panas dan sawan kerana sistem imun mereka tidak berkembang sepenuhnya.
- Orang yang imunokompromi: Bagi orang yang mempunyai sistem imun yang lemah, virus herpes simplex boleh menyebabkan ensefalitis (bengkak otak). Jika anda menghidap HIV atau sedang menjalani kemoterapi, kudis selsema boleh menjadi lebih teruk dan boleh mengambil masa yang lebih lama untuk hilang.
- Orang yang mempunyai ekzema: Virus herpes simplex boleh menyebabkan jangkitan yang mengancam nyawa yang dipanggil ekzema herpeticum pada orang dewasa dan kanak-kanak dengan ekzema. Adalah penting untuk berjumpa dengan doktor anda dengan segera jika anda mempunyai ekzema dan anda mengalami kudis selsema.
Apakah yang boleh saya lakukan untuk membantu melegakan simptom kudis selsema?
Walaupun kudis selsema tidak selesa, anda boleh mendapatkan bantuan di rumah. Cadangan untuk membantu menguruskan kudis selsema:
- Gunakan krim dan salap yang dijual bebas: Ubat-ubatan ini boleh membantu memendekkan masa penyembuhan dan meredakan gejala anda. Ia paling berkesan apabila anda menggunakannya sebaik sahaja anda merasakan kudis sejuk datang.
- Ambil ubat penahan sakit: Jika anda mengalami kesakitan yang teruk, doktor anda mungkin mengesyorkan ubat penahan sakit topikal yang dijual bebas seperti lidocaine yang boleh anda sapukan terus pada kudis selesema. Anda juga boleh mengambil acetaminophen atau ibuprofen melalui mulut untuk mengurangkan ketidakselesaan anda.
- Pakai pelindung matahari dan balm bibir SPF: Adalah penting untuk memastikan kudis selsema tidak terbakar matahari semasa ia sembuh. Selain itu, memakai balsem bibir dengan SPF 30 setiap hari boleh mengelakkan kudis selsema pada masa hadapan.
- Elakkan makanan berasid: Jus oren, tomato dan makanan berasid lain boleh memburukkan kudis selsema.
- Sapukan kompres sejuk: Anda boleh menggunakan kain lap yang sejuk dan lembap untuk melegakan kudis yang sejuk. Sapukannya selama beberapa minit dan teruskan sepanjang hari. Pastikan anda mencuci tuala selepas anda menggunakannya untuk mengelakkan kudis selsema merebak kepada orang lain.
Pencegahan
Bagaimana anda boleh mengelakkan kudis selsema?
Untuk mengelakkan dijangkiti HSV-1, anda harus mengambil langkah berjaga-jaga berikut di sekitar orang yang mengalami kudis selsema:
- Elakkan berciuman, hubungan intim dan seks oral dengan seseorang yang mengalami kudis selsema.
- Jangan berkongsi tuala, pisau cukur, pinggan mangkuk, kutleri, straw, balsem bibir atau gincu.
- Basuh tangan anda sebelum menyentuh bibir, mata atau alat kelamin.
Jika anda telah tersentuh dengan HSV-1, lakukan ini untuk mengurangkan risiko wabak kudis selsema:
- Cuba kekal sihat: Demam boleh mencetuskan kudis selsema, itulah sebabnya orang kadang-kadang memanggilnya lepuh demam.
- Dapatkan rehat yang cukup: Keletihan melemahkan sistem imun anda dan menjadikan anda lebih cenderung untuk sakit.
-
Pakai balsem bibir dengan SPF: Melindungi bibir anda daripada selaran matahari boleh membantu anda mengelakkan wabak.
Jika anda mengalami kudis selsema, berhati-hati di sekeliling bayi. Sentiasa basuh tangan anda, dan jangan cium bayi sehingga kudis selsema sembuh sepenuhnya.
Tinjauan / Prognosis
Apakah prospek bagi pesakit yang mengalami kudis selsema?
Majoriti orang yang mengalami kudis selsema belajar untuk hidup dengan dan menguruskan wabak mereka. Pada orang yang sihat, kudis selsema biasanya hilang dalam masa satu hingga dua minggu dan tidak mempunyai kesan berpanjangan. Walau bagaimanapun, pada bayi muda, orang yang lemah imun dan mereka yang mempunyai ekzema, kudis selsema boleh menyebabkan jangkitan yang mengancam nyawa.
Tinggal bersama
Bilakah saya perlu menghubungi doktor saya tentang kudis selsema saya?
Anda harus mendapatkan rawatan untuk kudis sejuk jika anda mempunyai:
- Ekzema (juga dikenali sebagai dermatitis atopik)
- Kudis selsema yang banyak, kerap atau sangat menyakitkan
- Wabak yang tidak hilang dengan sendirinya dalam masa kira-kira 2 minggu
- Luka pada mata, tangan, alat kelamin atau bahagian lain badan anda
- HIV atau kanser
- Sistem imun yang terjejas, atau jika anda sedang menjalani kemoterapi atau mengambil ubat yang melemahkan sistem imun anda
