Gambaran keseluruhan
Apakah pituitari?
Pituitari ialah kelenjar sebesar kacang yang bercantum dengan pangkal otak. Ia ditemui di belakang hidung dan sinus sphenoid (ruang udara di belakang muka), betul-betul di bawah satu lagi struktur penting dan berkaitan yang dipanggil hipotalamus.
Kelenjar ialah organ yang membuat dan mengeluarkan bahan khas, seperti hormon, yang bertindak pada organ dan tisu lain untuk menjadikannya berfungsi. Pituitari dipanggil “kelenjar induk” kerana hormonnya mengawal keseimbangan hormon yang dibuat oleh kebanyakan kelenjar lain dalam badan. Dengan cara ini, pituitari mengawal banyak proses, seperti pertumbuhan, perkembangan, dan pembiakan. Ia juga mengawal fungsi organ tertentu, seperti buah pinggang, payudara, dan rahim.
Pituitari mempunyai tiga bahagian atau lobus, masing-masing mempunyai tugasnya sendiri di dalam badan. Lobus hadapan, pituitari anterior, membentuk kira-kira 80% daripada kelenjar dan ditemui paling hampir dengan bahagian depan kepala. Tugasnya adalah untuk membuat dan melepaskan banyak hormon “memberi isyarat” ke dalam aliran darah. Hormon ini bergerak melalui darah ke kelenjar dan organ lain, di mana ia memberi isyarat kepada organ dan kelenjar untuk mula atau berhenti bekerja.
Lobus perantara merembeskan hanya satu hormon. Hormon ini menjejaskan pigmentasi kulit.
Bahagian belakang kelenjar, pituitari posterior, tidak membuat sebarang hormon itu sendiri. Sebaliknya, ia mengandungi hujung saraf sel otak yang berasal dari hipotalamus. Sel-sel otak ini membuat hormon, yang kemudiannya bergerak ke bawah dan disimpan dalam pituitari posterior untuk kegunaan kemudian.
Hipotalamus dan pituitari bekerja berganding bahu. Hipotalamus menghasilkan hormon yang seterusnya memberi isyarat kepada pituitari untuk mengeluarkan hormonnya.
Apakah adenoma pituitari?
Adenoma pituitari adalah pertumbuhan atau tumor pada pituitari. Kebanyakan adenoma pituitari adalah lambat tumbuh dan jinak, yang bermaksud ia bukan kanser dan tidak merebak ke bahagian lain badan. Walau bagaimanapun, apabila mereka membesar, mereka boleh memberi tekanan pada struktur berdekatan, seperti saraf yang menghubungkan mata ke otak, dan menyebabkan gejala. Ini dikenali sebagai “kesan jisim.”
Adenoma yang besar juga boleh menghancurkan sel pituitari normal dan menghalangnya daripada berfungsi dengan baik, yang membawa kepada keadaan yang dipanggil hypopituitarism. Keadaan ini boleh menyebabkan tekanan darah rendah, keletihan, dan perubahan dalam dorongan dan fungsi seks anda. Ia juga boleh membuatkan anda berasa kurang mampu untuk menguruskan tekanan.
Adenoma pituitari dilabelkan berdasarkan saiznya. Tumor yang lebih kecil daripada 1 cm dipanggil mikroadenoma. Tumor yang lebih besar daripada 1 cm dipanggil makroadenoma. Banyak adenoma menyebabkan gejala dengan melepaskan hormon tambahan ke dalam aliran darah, tetapi tidak semua adenoma menghasilkan hormon.
Sesetengah, dipanggil adenoma sel tidak berfungsi atau null, tidak menghasilkan hormon. Kira-kira satu pertiga daripada semua tumor pituitari adalah adenoma yang tidak berfungsi. Mereka biasanya menjadi besar dan didapati kerana ia menyebabkan gejala akibat kesan jisim.
Seberapa biasa adenoma pituitari?
Adenoma pituitari membentuk 10% hingga 15% daripada semua tumor yang berkembang di dalam tengkorak. Mereka ditemui dalam kira-kira 77 daripada 100,000 orang, walaupun dipercayai bahawa ia sebenarnya berlaku dalam sebanyak 20% orang pada satu ketika dalam hidup mereka. Walau bagaimanapun, banyak adenoma pituitari, terutamanya mikroadenoma, tidak menyebabkan gejala yang serius dan tidak pernah dijumpai. Macroadenoma adalah kira-kira dua kali lebih biasa daripada mikroadenoma. Adenoma pituitari boleh berlaku pada mana-mana umur, tetapi lebih biasa pada orang yang berumur 30-an atau 40-an. Ia jarang ditemui pada mereka yang berumur di bawah 20 tahun. Wanita mendapat adenoma lebih kerap daripada lelaki.
Gejala dan Punca
Apa yang menyebabkan adenoma pituitari?
Punca sebenar adenoma pituitari tidak diketahui. Walau bagaimanapun, sesetengahnya telah dikaitkan dengan perubahan tidak sengaja dalam DNA, bahan dalam sel yang membentuk gen kita. (Gen ialah arahan untuk membuat protein yang mengawal fungsi sel.) Perubahan ini menyebabkan sel-sel dalam pituitari menjadi tidak normal dan membesar di luar kawalan, menjadikan tumor. Perubahan itu boleh diturunkan daripada ibu bapa kepada anak-anak mereka (keturunan), tetapi biasanya berlaku dengan sendirinya pada suatu ketika semasa hayat seseorang.
Apakah gejala adenoma pituitari?
Gejala adenoma pituitari berbeza-beza bergantung pada jenis hormon yang dikeluarkan oleh tumor atau kesan jisimnya pada struktur berdekatan. Mempunyai terlalu banyak hormon boleh menyebabkan gangguan atau sindrom tertentu, termasuk:
- Gigantisme pada kanak-kanak dan akromegali pada orang dewasa akibat terlalu banyak hormon pertumbuhan (GH)
- Penyakit Cushing daripada terlalu banyak hormon adrenokortikotropik (ACTH), yang mencetuskan kelenjar adrenal untuk membuat hormon steroid
- Hipertiroidisme akibat terlalu banyak hormon perangsang tiroid (TSH)
Beberapa gejala umum adenoma pituitari termasuk:
- Sakit kepala
- Masalah penglihatan (penglihatan berganda, kehilangan penglihatan)
- Loya atau muntah
- Perubahan dalam tingkah laku, termasuk permusuhan, kemurungan dan kebimbangan
- Perubahan dalam deria bau
- Saliran hidung
- Disfungsi seksual
- Kemandulan
- Keletihan (keletihan yang melampau)
- Pertambahan atau penurunan berat badan yang tidak dapat dijelaskan
- Sakit sendi atau kelemahan otot
- Menopaus awal
- Perubahan dalam tempoh bulanan anda (wanita)
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah adenoma pituitari didiagnosis?
Jika doktor anda fikir anda mungkin mempunyai adenoma pituitari, dia akan melakukan semakan penuh gejala anda dan latar belakang perubatan anda, dan akan melakukan pemeriksaan fizikal. Ujian makmal mungkin dilakukan untuk memeriksa tahap hormon dalam darah anda. Ujian pengimejan, seperti imbasan MRI atau CT*, boleh menunjukkan pertumbuhan pada pituitari. Ujian ini boleh mengesahkan diagnosis adenoma pituitari. Jika anda menghadapi masalah dengan penglihatan anda, doktor mungkin akan meminta anda mengambil ujian medan visual untuk memeriksa fungsi mata anda. Kadangkala, adenoma pituitari ditemui secara tidak sengaja apabila MRI atau CT sedang dilakukan untuk keadaan lain.
*MRI menggunakan magnet besar, gelombang radio, dan komputer untuk mencipta imej badan yang jelas. CT menggunakan komputer untuk menggabungkan banyak imej X-ray ke dalam pandangan keratan rentas bahagian dalam badan.
Pengurusan dan Rawatan
Bagaimanakah adenoma pituitari dirawat?
Adenoma pituitari biasanya dirawat dengan pembedahan, ubat, radiasi atau gabungan terapi ini.
Pembedahan: Doktor selalunya boleh membuang tumor dengan pembedahan endoskopik, mencapai pituitari menggunakan alat yang sangat kecil dan kamera dimasukkan ke dalam lubang kecil yang dibuat melalui hidung dan sinus. Pendekatan ini dipanggil teknik transsphenoidal. Dalam kes di mana pendekatan ini tidak boleh digunakan, doktor mesti membuka tengkorak untuk sampai ke pituitari dan adenoma.
Pengurusan perubatan: Dengan beberapa jenis adenoma pituitari, tumor boleh dirawat dengan ubat yang mengecutkan tumor dan melegakan simptom.
Sinaran: Terapi sinaran menggunakan sinar-X bertenaga tinggi untuk membunuh sel-sel kanser dan mengecutkan tumor. Satu bentuk khas terapi sinaran, dipanggil radiosurgeri stereotaktik, menggunakan dos sinaran yang tinggi yang ditujukan tepat pada adenoma dari lebih daripada satu arah untuk mengelakkan tumor daripada membesar.
Dalam sesetengah kes, doktor mungkin memilih untuk menggunakan ujian tahunan untuk memeriksa sama ada adenoma tidak berkembang, sambil memerhatikan pesakit untuk sebarang gejala. Ini mungkin berlaku dengan tumor kecil yang tidak menyebabkan gejala yang serius dan dengan orang yang mempunyai keadaan perubatan utama yang lain.
Pencegahan
Bolehkah adenoma pituitari dicegah?
Adenoma pituitari tidak boleh dicegah.
Tinjauan / Prognosis
Apakah prospek bagi mereka yang mempunyai adenoma pituitari?
Pandangan bergantung pada saiz dan jenis adenoma yang anda ada. Apabila rawatan memusnahkan tumor, kebanyakan pesakit yang mempunyai adenoma jinak boleh kembali ke kehidupan normal yang penuh. Adenoma boleh berulang, yang bermaksud anda memerlukan rawatan semula. Kira-kira 18% pesakit dengan adenoma tidak berfungsi dan 25% daripada mereka yang mempunyai prolaktinoma, jenis adenoma yang paling biasa mengeluarkan hormon, akan memerlukan lebih banyak rawatan pada satu ketika. Dalam sesetengah kes, rawatan adenoma menyebabkan paras hormon yang rendah, dan anda perlu mengambil ubat hormon untuk menggantikan apa yang telah hilang.
Tinggal bersama
Bilakah saya perlu menghubungi pembekal penjagaan kesihatan saya?
Hubungi penjagaan kesihatan anda yang disediakan jika anda mempunyai masalah dengan penglihatan anda, mengalami sakit kepala yang tidak hilang atau terus datang kembali, atau mempunyai sebarang gejala adenoma pituitari yang lain.
