Gambaran keseluruhan
Apakah penyakit Lyme?
Penyakit Lyme disebabkan oleh bakteria, Borrelia burgdorferi. Penyakit ini pertama kali diiktiraf pada tahun 1975 apabila sejumlah besar kanak-kanak didiagnosis dengan arthritis rheumatoid remaja di Lyme, Connecticut, dan dua bandar jiran. Kajian lanjut menunjukkan bahawa gigitan daripada kutu rusa yang dijangkiti bakteria bertanggungjawab untuk wabak arthritis. “Kutu kayu” dan “kutu anjing” biasa tidak membawa jangkitan.
Di AS, Pusat Kawalan dan Pencegahan Penyakit menganggarkan terdapat kira-kira 300,000 kes setahun, walaupun jumlah yang dilaporkan jauh lebih rendah.
Gejala dan Punca
Apakah tanda-tanda penyakit Lyme?
Penyakit Lyme mungkin berkembang melalui beberapa fasa atau peringkat yang boleh bertindih menyebabkan gejala yang mungkin melibatkan kulit, sendi, jantung atau sistem saraf.
Penyakit Lyme awal biasanya menyebabkan ruam kemerahan atau luka kulit yang dikenali sebagai erythema migrans (EM). Ruam bermula sebagai bintik merah kecil di tapak gigitan kutu 1 hingga 4 minggu selepas gigitan. Ia mengembang dalam tempoh beberapa hari atau minggu, membentuk ruam bulat, segi tiga atau berbentuk bujur. Ruam mungkin kelihatan seperti mata lembu kerana ia kelihatan seperti cincin merah yang mengelilingi kawasan tengah yang jelas. Ruam boleh berkisar dari saiz sepeser pun hingga ke seluruh lebar belakang seseorang. Apabila jangkitan merebak, beberapa ruam (lesi EM) boleh muncul di tapak yang berbeza pada badan.
Bersama-sama dengan ruam, anda mungkin mengalami demam, sakit kepala, leher kaku, sakit badan dan sendi, keletihan dan kadang-kadang demam dan bengkak kelenjar (kelenjar limfa) yang boleh bertahan dari beberapa hari hingga beberapa minggu.
Jika jangkitan tidak dirawat, anda mungkin mengalami beberapa kawasan ruam, lumpuh otot muka (Bell’s palsy), blok jantung (gangguan sistem elektrik jantung) atau kawasan kebas atau sensasi yang tidak normal (neuropati).
Penyakit Lyme lewat yang tidak dirawat, yang berlaku beberapa bulan hingga setahun selepas jangkitan awal, paling kerap dikaitkan dengan episod bengkak sendi (arthritis) yang berulang biasanya pada sendi besar seperti lutut. Selain itu, sesetengah pesakit mungkin mengalami kesukaran untuk menumpukan perhatian, yang dipanggil “kabus otak” (ensefalopati).
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah penyakit Lyme didiagnosis?
Penyakit Lyme mungkin sukar untuk didiagnosis kerana banyak simptomnya meniru penyakit lain. Di samping itu, satu-satunya gejala khas penyakit Lyme, ruam merah, tidak berlaku atau tidak disedari oleh satu perlima daripada mereka yang dijangkiti. Ramai orang tidak ingat pernah digigit kutu, kerana kutu itu kecil, dan gigitannya biasanya tidak menyakitkan.
Jika tiada ruam, doktor akan membuat diagnosis berdasarkan sejarah perubatan terperinci, pemeriksaan fizikal yang teliti, dan ujian makmal untuk mengesahkan syak wasangka mereka.
Tiada ujian yang sempurna dan ujian semasa untuk penyakit Lyme tidak terkecuali. Pada awal penyakit ini, ujian akan menjadi negatif kerana badan tidak mempunyai masa untuk membangunkan tindak balas yang boleh diukur. Sebaik sahaja badan bertindak balas, ujian positif mungkin berterusan selama bertahun-tahun walaupun Lyme dirawat dengan betul. Usaha penyelidikan semasa sedang berusaha untuk membangunkan ujian yang lebih baik untuk penyakit Lyme.
Pengurusan dan Rawatan
Bagaimanakah penyakit Lyme dirawat?
Hampir semua orang dengan penyakit Lyme boleh dirawat dengan berkesan dengan antibiotik, biasanya doxycycline atau amoksisilin. Tempoh rawatan bergantung pada peringkat jangkitan. Secara umum, lebih cepat terapi sedemikian dimulakan selepas jangkitan, lebih cepat dan lebih lengkap pemulihan.
Perempuan mengandung harus dirawat untuk penyakit Lyme juga. Walau bagaimanapun, tiada bukti bahawa janin boleh dijangkiti daripada ibunya. Selain itu, TIDAK bukti kukuh wujud untuk mencadangkan keguguran lebih berkemungkinan selepas Lyme.
Apakah yang perlu saya lakukan jika saya digigit kutu?
Jika anda mengalami gigitan kutu, cara terbaik untuk membuangnya adalah dengan mengambil langkah berikut:
- Tarik perlahan-lahan tetapi tegas dengan pinset tumpul berhampiran “kepala” kutu pada paras kulit anda sehingga ia melepaskan pegangannya pada kulit.
- Elakkan daripada menghancurkan badan kutu atau mengendalikan kutu dengan jari kosong kerana anda boleh mendedahkan diri anda kepada bakteria dalam kutu.
- Basuh kawasan gigitan dengan teliti dengan sabun dan air.
- JANGAN gunakan minyak tanah, jeli petroleum (seperti Vaseline®), atau puntung rokok panas untuk menghilangkan kutu.
- JANGAN memicit badan kutu dengan jari atau pinset anda.
Pencegahan
Bolehkah penyakit Lyme dicegah?
Kebanyakan orang yang menghidap penyakit Lyme dijangkiti pada akhir musim bunga, musim panas dan awal musim luruh apabila kutu tidak matang keluar makan. Kecuali dalam iklim panas, beberapa gigitan kutu berlaku semasa musim sejuk.
Kutu rusa paling kerap ditemui di kawasan hutan dan padang rumput berdekatan. Ia adalah perkara biasa di mana kedua-dua kawasan bergabung, termasuk kawasan kejiranan di mana rusa kadang-kadang berkeliaran. Kutu tidak bertahan lama di rumput yang cerah; mereka cepat kering dan mati. Walaupun hanya kira-kira 1% daripada semua kutu rusa dijangkiti, terdapat kawasan di mana lebih 50% daripada kutu membawa bakteria. Kutu yang berpenyakit sering ditemui di kawasan Timur Laut AS dan bahagian atas Midwest.
Petua berikut boleh membantu anda mengelakkan gigitan kutu:
- Untuk menghalau kutu, anda mungkin mahu sembur pakaian anda dengan permethrin, racun serangga yang biasa ditemui di kedai rumput dan taman. Penghalau serangga yang mengandungi bahan kimia yang dipanggil DEET juga boleh digunakan pada pakaian atau terus pada kulit. Baca label dengan teliti. Jangan gunakan secara berlebihan, atau ia boleh menyebabkan kemudaratan.
- Kurangkan pendedahan kulit kepada kedua-dua kutu dan penghalau serangga dengan memakai seluar panjang dan baju lengan panjang yang muat padat di buku lali dan pergelangan tangan.
- Pakai topi, masukkan kaki seluar anda ke dalam stoking, dan pakai kasut yang tidak meninggalkan bahagian kaki anda terdedah.
- Pakai pakaian berwarna cerah untuk memudahkan pengesanan kutu.
- Berjalan di tengah-tengah denai untuk mengelakkan kutu daripada rumput dan berus yang tergantung.
- Selepas aktiviti luar di kawasan “berisiko”, sentiasa lakukan pemeriksaan tanda dan kemudian mandi, gosok dengan kain lap.
- Hilangkan sebarang kutu pada pakaian anda dengan memasukkannya ke dalam mesin pengering selama 15 minit. Ini akan membunuh sebarang kutu yang melekat pada pakaian dengan mengeringkannya.
- Haiwan peliharaan boleh membawa kutu ke dalam rumah. Bincangkan cara untuk mengelakkan kutu pada haiwan kesayangan anda dengan doktor haiwan anda.
Tinjauan / Prognosis
Apakah prospek bagi seseorang yang menghidap penyakit Lyme?
Kebanyakan orang yang mendapat penyakit Lyme dan dirawat lebih awal akan baik-baik saja.
Sindrom Pasca-Lyme
Walaupun selepas rawatan yang betul, sesetengah pesakit (dianggarkan 5% hingga 15%) mungkin mengalami keletihan, pening atau sakit kepala yang berlarutan. Ini tidak menandakan jangkitan berterusan dan tidak akan bertindak balas terhadap antibiotik tambahan. Majoriti orang dalam kumpulan ini akan mengalami gejala hilang dalam tempoh satu hingga enam bulan akan datang.
Sindrom Lyme Kronik
Sindrom Lyme kronik adalah istilah yang digunakan oleh sesetengah orang yang merangkumi gejala sindrom Post-Lyme yang digariskan di atas. Ini adalah topik kontroversi tanpa etiologi yang diterima dan tiada sebab atau kaitan yang terbukti.
