:max_bytes(150000):strip_icc()/period-pain-AdobeStock_343323786-b2c5c68cb0f84b2cb6fef6b56f26ee1b.jpg "Cara menurunkan tahap prostaglandin semasa haid")
Penyakit jantung menjadi lebih berleluasa dengan usia disebabkan gabungan faktor biologi, gaya hidup dan persekitaran. Apabila usia meningkat, badan kita mengalami pelbagai perubahan fisiologi yang meningkatkan risiko masalah kardiovaskular. Di bawah adalah sebab utama.
Sebab ramai yang kena sakit jantung bila dah tua
1. Penuaan saluran darah
Dari masa ke masa, saluran darah kehilangan keanjalannya disebabkan oleh perubahan dalam struktur dan komposisi dinding arteri. Punca utama ialah pecahan elastin – protein yang memberikan fleksibiliti kepada saluran darah. Gentian elastin merosot kerana tekanan mekanikal berulang daripada tekanan darah dan pendedahan kepada spesies oksigen reaktif (reactive oxygen species; singkatan: ROS). ROS ialah molekul tidak stabil yang dihasilkan semasa proses metabolik. ROS menyebabkan kerosakan oksidatif kepada elastin dan komponen selular lain, yang membawa kepada kelemahan dinding arteri. Selain itu, mekanisme pembaikan untuk elastin menurun dengan usia, mengakibatkan kehilangan progresif.
Selain itu, kolagen – protein struktur lain – terkumpul dan mengeraskan dinding arteri kerana peningkatan pengeluaran kolagen oleh sel otot licin vaskular dan pengurangan pecahan oleh matriks metalloproteinase (MMPs) – enzim yang bertanggungjawab untuk membentuk semula matriks ekstraselular. Pengumpulan ini diburukkan lagi oleh produk akhir glikasi termaju, yang terbentuk apabila gula mengikat protein seperti kolagen, menjadikannya lebih keras dan kurang berfungsi.
Pembentukan plak (aterosklerosis) juga berkembang dengan usia kerana lipid, sel radang dan bahan lain terkumpul di dinding arteri selama beberapa dekad. Keradangan kronik, didorong oleh perubahan sistem imun dan faktor gaya hidup, mempercepatkan proses ini. Keupayaan badan yang berkurangan untuk membersihkan mendapan ini dan membaiki endothelium mempercepatkan proses ini.
2. Pengumpulan faktor risiko
Banyak faktor risiko kardiovaskular, seperti tekanan darah tinggi, kolesterol tinggi, kencing manis dan obesiti, berkembang atau bertambah buruk selama bertahun-tahun disebabkan oleh faktor biologi dan gaya hidup. Tekanan darah tinggi pada orang dewasa yang lebih tua selalunya berpunca daripada arteri yang kaku, yang memerlukan jantung untuk mengepam darah dengan lebih kuat. Arteri yang kaku mengurangkan keupayaannya untuk menahan tekanan yang dihasilkan oleh degupan jantung, yang membawa kepada tekanan darah sistolik yang lebih tinggi. Selain itu, buah pinggang, yang membantu mengawal tekanan darah dengan mengawal keseimbangan cecair, menjadi kurang cekap dengan usia, menyumbang kepada hipertensi.
Tahap kolesterol tinggi meningkat kerana perubahan berkaitan usia dalam metabolisme lipid dan mengurangkan kecekapan hati untuk membersihkan kolesterol lipoprotein berketumpatan rendah (LDL). Kelaziman diabetes meningkat disebabkan oleh rintangan insulin, yang boleh bertambah buruk dengan usia disebabkan faktor seperti peningkatan lemak visceral dan fungsi sel beta pankreas yang berkurangan. Risiko terkumpul ini dengan ketara meningkatkan kemungkinan penyakit jantung.
3. Penurunan dalam mekanisme pembaikan selular
Dengan usia, keupayaan badan kita untuk membaiki dan menjana semula sel yang rosak berkurangan kerana aktiviti berkurangan dalam sel stem dan penurunan autophagy. Autophagy adalah proses di mana sel mengeluarkan komponen yang rosak. Tekanan oksidatif, yang disebabkan oleh ketidakseimbangan antara radikal bebas dan antioksidan, merosakkan DNA, protein, dan lipid, menjejaskan fungsi selular. Selain itu, telomer – penutup pelindung di hujung kromosom – memendek dengan setiap pembahagian sel. Apabila telomer menjadi sangat pendek, sel memasuki keadaan penuaan (penuaan) atau mati, mengurangkan kapasiti untuk pembaikan tisu. Keradangan kronik, yang menjadi lebih berleluasa dengan usia, menghalang proses pembaikan dan menyumbang kepada kerosakan tisu.
4. Perubahan pada struktur dan fungsi jantung
Jantung mengalami perubahan struktur dan fungsi akibat penuaan. Miokardium mengalami peningkatan kekakuan kerana pemendapan kolagen dan silang silang dalam matriks ekstraselular. Keadaan ini mengurangkan keupayaan jantung untuk mengisi dan mengepam dengan berkesan. Sistem pengaliran elektrik jantung juga mungkin mengalami fibrosis, yang membawa kepada aritmia. Kalsifikasi injap jantung, terutamanya injap aorta, boleh menjejaskan aliran darah dan meningkatkan beban kerja pada jantung. Selain itu, tekanan oksidatif dan disfungsi mitokondria dalam sel jantung menjejaskan pengeluaran tenaga, seterusnya mengurangkan kecekapan jantung.
5. Faktor gaya hidup dari semasa ke semasa
Kesan kumulatif gaya hidup yang tidak sihat—seperti diet yang tidak baik, kurang bersenam, merokok dan pengambilan alkohol yang berlebihan—mengakibatkan kesihatan kardiovaskular selama beberapa dekad. Malah individu yang mengamalkan tabiat yang lebih sihat di kemudian hari mungkin masih menghadapi kerosakan sisa dari tahun-tahun sebelumnya.
Kenapa sesetengah orang yang tidak mendapat penyakit jantung semasa mereka muda mendapat penyakit jantung apabila mereka sudah tua?
Walaupun sesetengah individu mungkin kekal bebas daripada penyakit jantung semasa usia muda mereka, mereka masih boleh mengalami penyakit jantung di kemudian hari kerana beberapa faktor:
1. Perkembangan terpendam faktor risiko
Faktor risiko tertentu, seperti kolesterol tinggi atau hipertensi, boleh wujud selama bertahun-tahun tanpa menyebabkan gejala yang ketara. Lama-kelamaan, keadaan senyap ini boleh membawa kepada kerosakan yang ketara, akhirnya menjelma sebagai penyakit jantung pada usia yang lebih tua.
2. Kecenderungan genetik
Sejarah keluarga yang menghidap penyakit jantung boleh menyebabkan individu mengalami masalah kardiovaskular di kemudian hari. Gen yang dikaitkan dengan metabolisme lipid, peraturan tekanan darah, dan keradangan sering memainkan peranan, walaupun gejala tidak muncul lebih awal.
3. Perubahan hormon
Pada wanita, risiko penyakit jantung meningkat selepas menopaus akibat penurunan tahap hormon estrogen. Estrogen membantu melindungi daripada masalah kardiovaskular dengan menggalakkan saluran darah yang sihat, mengurangkan keradangan, dan meningkatkan tahap kolesterol. Estrogen juga meningkatkan aliran darah dan menyokong fungsi endothelium – lapisan dalam saluran darah. Perubahan hormon boleh menyebabkan paras kolesterol yang lebih tinggi dan peningkatan tekanan darah.
4. Perubahan berkaitan usia bebas daripada gaya hidup
Walaupun tanpa faktor risiko tradisional, proses penuaan itu sendiri boleh membawa kepada perubahan dalam sistem kardiovaskular. Sebagai contoh, tekanan oksidatif meningkat dengan usia, merosakkan sel dan tisu, manakala pemendekan telomere—penanda penuaan biologi—berkaitan dengan penyakit jantung.
5. Perubahan gaya hidup lewat
Sesetengah individu mengamalkan tabiat tidak sihat pada pertengahan umur atau kemudian, seperti mengurangkan aktiviti fizikal atau diet yang kurang baik. Perubahan ini boleh mempercepatkan perkembangan penyakit jantung.
6. Keadaan kesihatan yang baru muncul
Keadaan kesihatan yang timbul dengan usia, seperti fibrilasi atrium, penyakit buah pinggang kronik, atau gangguan autoimun, secara tidak langsung boleh meningkatkan risiko penyakit jantung. Ubat-ubatan yang digunakan untuk merawat keadaan ini juga mungkin mempunyai kesan sampingan kardiovaskular.
Ringkasnya, penyakit jantung pada usia tua disebabkan oleh penuaan, faktor risiko kumulatif, dan pilihan gaya hidup. Walaupun beberapa aspek penuaan kardiovaskular tidak dapat dielakkan, mengamalkan gaya hidup sihat awal dan mengekalkannya sepanjang hayat boleh mengurangkan risiko dengan ketara. Pemeriksaan perubatan yang kerap untuk memantau dan mengurus faktor risiko juga penting dalam mencegah atau melambatkan serangan penyakit jantung, walaupun pada usia yang lebih tua.
