Gambaran keseluruhan
Apakah lumpuh?
Lumpuh berlaku apabila anda tidak dapat melakukan pergerakan otot secara sukarela. Masalah sistem saraf menyebabkan lumpuh.
Saraf yang tidak cedera menghantar isyarat kepada otot. Isyarat tersebut membuat otot bergerak. Apabila anda lumpuh, atau mengalami lumpuh, anda tidak boleh menggerakkan bahagian tertentu badan anda.
Seberapa biasa lumpuh?
Kira-kira 1 dalam 50 orang Amerika, atau 5.4 juta orang, mempunyai beberapa bentuk lumpuh.
Apakah tahap keterukan lumpuh?
Sesetengah orang mengalami lumpuh sementara dan mendapat semula pergerakan separa atau penuh dari masa ke masa. Contohnya, Bell’s palsy melumpuhkan otot muka buat sementara waktu. Palsy adalah nama untuk lumpuh yang disertai dengan gegaran.
Lumpuh kekal bermakna anda tidak akan mendapat semula kawalan otot. Keadaan ini tidak dapat dipulihkan.
Lumpuh boleh menjejaskan mana-mana bahagian badan. Ia boleh menjadi:
- Separa (paresis): Anda boleh mengawal beberapa otot, tetapi bukan semua.
- lengkap: Anda tidak mempunyai kawalan ke atas mana-mana otot.
Lumpuh juga boleh dibahagikan kepada dua jenis berdasarkan tempat kecederaan dalam sistem saraf:
- Lembik: Otot anda menjadi lembik dan mengecut.
- Spastik: Otot mengetatkan, menyebabkan tersentak dan kekejangan yang tidak dapat dikawal (spasticity).
Apakah corak lumpuh otot?
Lumpuh setempat menjejaskan bahagian kecil badan. Ia paling kerap menjejaskan muka, tangan, kaki atau pita suara.
Lumpuh umum menjejaskan kawasan yang lebih besar. Penyedia penjagaan kesihatan mengkategorikan lumpuh umum berdasarkan tahap lumpuh:
- Diplegia: Lumpuh berlaku pada kawasan yang sama di kedua-dua belah badan. Sebagai contoh, lumpuh menjejaskan kedua-dua lengan, kedua-dua kaki atau kedua-dua belah muka.
- Hemiplegia: Lumpuh menjejaskan sebelah badan (lengan dan kaki di sebelah yang sama).
- Monoplegia: Anda tidak boleh menggerakkan satu anggota badan (lengan atau kaki).
- Paraplegia: Lumpuh menjejaskan kedua-dua kaki dan kadang-kadang batang tubuh.
- Quadriplegia (Tetraplegia): Lumpuh melibatkan semua anggota badan. Orang yang mengalami quadriplegia mungkin mempunyai sedikit atau tiada pergerakan dari leher ke bawah.
Gejala dan Punca
Apa yang menyebabkan lumpuh?
Masalah dengan sistem saraf menyebabkan lumpuh. Sistem saraf ialah sistem perintah dan komunikasi badan anda. Ia menghantar isyarat dari otak ke seluruh badan anda, memberitahu apa yang perlu dilakukan. Jika sesuatu merosakkan sistem saraf, mesej tidak boleh sampai ke otot.
Sesetengah orang dilahirkan dengan kecacatan kelahiran seperti spina bifida yang menyebabkan lumpuh. Selalunya, kecederaan traumatik atau keadaan perubatan merosakkan fungsi otot dan saraf.
Strok dan kecederaan saraf tunjang adalah punca utama lumpuh. Penyebab lain termasuk:
- Penyakit autoimun, termasuk multiple sclerosis (MS) dan sindrom Guillain-Barré.
-
Kecederaan otak, termasuk keadaan seperti cerebral palsy.
- Penyakit neurologi, seperti amyotrophic lateral sclerosis (ALS).
Apakah tanda-tanda lumpuh?
Jika anda mengalami lumpuh, anda sebahagian atau keseluruhannya tidak dapat menggerakkan bahagian badan yang terjejas. Lumpuh mungkin disertai dengan kehilangan sensasi bergantung pada lokasi kecederaan. Strok dan kecederaan saraf tunjang menyebabkan lumpuh secara tiba-tiba.
Sesetengah keadaan perubatan boleh menyebabkan lumpuh secara beransur-ansur. Anda mungkin mengalami:
- Kehilangan perasaan dan kawalan otot yang berterusan.
-
Kekejangan otot.
- Kesemutan atau kebas pada anggota badan.
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah kelumpuhan didiagnosis?
Penyedia penjagaan kesihatan anda akan memeriksa anda dan bertanya tentang sebarang kecederaan. Untuk lumpuh beransur-ansur, anda akan bercakap tentang apabila anda mula menyedari masalah itu. Untuk mengetahui lebih lanjut, pembekal penjagaan kesihatan anda boleh memesan satu atau lebih daripada ujian ini:
- X-ray menunjukkan tulang patah yang boleh menyebabkan kecederaan saraf.
- Ujian pengimejan, seperti imbasan CT atau MRI, semak tanda-tanda strok atau kecederaan otak atau kecederaan saraf tunjang. Imbasan pengimejan seluruh badan menunjukkan tulang, otot dan tisu.
- Myelogram memeriksa saraf tunjang dan kecederaan saraf.
- Elektromiogram (EMG) menguji aktiviti elektrik saraf dan otot.
- Ketuk tulang belakang (lumbar puncture) menguji cecair tulang belakang untuk jangkitan, keradangan dan gangguan seperti multiple sclerosis (MS).
Pengurusan dan Rawatan
Apakah komplikasi lumpuh?
Lumpuh boleh menjejaskan fungsi badan lain seperti pernafasan dan degupan jantung. Keadaan ini juga boleh melibatkan sistem badan lain di kawasan yang terjejas. Bergantung pada jenis lumpuh, anda mungkin berisiko untuk:
- Kesukaran bernafas, batuk dan risiko radang paru-paru.
-
Darah beku dan trombosis urat dalam (DVT).
- Masalah pertuturan atau menelan (disfagia).
-
Kemurungan dan kebimbangan.
-
Disfungsi erektil dan masalah seksual.
- Tekanan darah tinggi yang berlebihan (disreflexia autonomik) atau tekanan darah rendah (hipotensi ortostatik) dan masalah jantung.
-
Inkontinens kencing dan kehilangan kawalan usus.
-
Kecederaan tekanan (bedsores) dan sepsis.
Bagaimanakah kelumpuhan diuruskan atau dirawat?
Tiada ubat untuk lumpuh kekal. Saraf tunjang tidak boleh sembuh sendiri. Lumpuh sementara seperti Bell’s palsy sering hilang dari semasa ke semasa tanpa rawatan.
Terapi fizikal, pekerjaan dan pertuturan boleh menampung lumpuh dan menyediakan latihan, alat penyesuaian dan bantuan untuk meningkatkan fungsi. Perkhidmatan pemulihan ini boleh membantu penghidap semua jenis lumpuh hidup berdikari dan menikmati kualiti hidup yang lebih baik.
Penjagaan lain bergantung kepada punca lumpuh dan bagaimana ia memberi kesan kepada anda. Penyedia penjagaan kesihatan anda mungkin mengesyorkan pemulihan bersama-sama dengan:
- Peralatan penyesuaian yang membolehkan anda memberi makan sendiri atau memandu.
- Alat bantu, seperti kerusi roda, skuter, tongkat dan tongkat.
- Alat ortotik/prostetikseperti pendakap gigi.
- Teknologi diaktifkan suara untuk komputer, sistem pencahayaan dan telefon.
Pencegahan
Bagaimanakah saya boleh mengelakkan lumpuh?
Kecederaan tulang belakang adalah punca utama lumpuh. Anda boleh mengurangkan kemungkinan kecederaan tulang belakang dengan mengambil langkah berikut:
- Sentiasa pakai tali pinggang keledar. Pastikan kanak-kanak menggunakan kerusi kereta atau kerusi penggalak dengan betul.
- Periksa kedalaman air sebelum menyelam.
- Jangan memandu semasa di bawah pengaruh atau menunggang dengan pemandu yang cacat.
- Gunakan langkah berjaga-jaga apabila menyertai sukan atau aktiviti. Contohnya, pakai topi keledar semasa bersukan. Mempunyai spotter dalam gimnastik, dan gunakan tikar kusyen apabila sesuai.
- Jangan sekali-kali menggerakkan seseorang yang mungkin mengalami kecederaan kepala, leher atau tulang belakang. Hubungi 911.
Tinjauan / Prognosis
Apakah prognosis (pandangan) bagi orang yang mengalami lumpuh?
Belajar untuk hidup dengan lumpuh adalah mencabar. Ia boleh menyebabkan perubahan dramatik kepada kehidupan, aktiviti dan imej diri anda. Perubahan ini boleh mengakibatkan masalah kesihatan mental dan kemurungan. Berbincang dengan pembekal penjagaan kesihatan anda tentang mendapatkan sokongan fizikal dan emosi.
Dari masa ke masa, dan dengan pemulihan, ramai orang yang lumpuh belajar menyesuaikan diri. Ramai orang menjalani kehidupan yang bebas dan aktif dengan lumpuh. Penghidap quadriplegia memerlukan bantuan sepanjang hayat daripada orang lain, tetapi minda mereka boleh kekal aktif.
Tinggal bersama
Bilakah saya perlu menghubungi doktor?
Anda harus menghubungi 911 jika anda mempunyai tanda-tanda strok atau jika seseorang mungkin mengalami kecederaan kepala, leher atau tulang belakang. Jika tidak, hubungi pembekal penjagaan kesihatan anda jika anda mengalami:
- Kesukaran bernafas, menelan atau bercakap.
- Kebas atau kesemutan pada anggota badan.
- Kelemahan otot yang mungkin berterusan atau datang dan pergi.
- Ketidakupayaan tiba-tiba untuk menggerakkan otot.
Apakah soalan yang perlu saya tanyakan kepada doktor saya?
Anda mungkin ingin bertanya kepada pembekal penjagaan kesihatan anda:
- Adakah lumpuh itu sementara atau kekal?
- Adakah saya akan mendapatkan semula sebarang pergerakan? Jika ya, berapa lama masa yang diperlukan?
- Apakah rawatan terbaik untuk saya?
- Apakah alat mobiliti atau bantuan yang boleh membantu?
- Perlukah saya melihat tanda-tanda komplikasi?
Nota daripada Klinik Cleveland
Lumpuh adalah keadaan yang mengubah hidup. Malah lumpuh sementara boleh menjejaskan keupayaan anda untuk melakukan perkara yang anda suka. Jika lumpuh berlaku secara tiba-tiba, mungkin sukar untuk menyesuaikan diri dengan perubahan besar pada cara hidup anda. Penyedia penjagaan kesihatan anda boleh membimbing anda semasa anda memilih antara banyak perkhidmatan pemulihan dan kesihatan mental yang tersedia. Ramai penghidap lumpuh menikmati kehidupan aktif dengan peranti mobiliti dan sokongan orang tersayang.
