Kesakitan menikam di bahagian atas kaki boleh menjadi keadaan yang menyedihkan dan melemahkan yang menjejaskan pergerakan dan aktiviti harian. Kesakitan ini mungkin muncul secara tiba-tiba atau berkembang secara beransur-ansur, bergantung kepada puncanya. Sakit di bahagian atas kaki selalunya disebabkan oleh kecederaan atau osteoarthritis. Tetapi dalam beberapa kes lain, sakit di bahagian atas kaki boleh menjadi tanda amaran penyakit tulang dan sendi yang lebih berbahaya. Memahami sebab di sebalik kesakitan ini adalah penting untuk diagnosis dan rawatan yang berkesan.
Penyebab biasa sakit tikaman di bahagian atas kaki
1. Kepatahan tekanan
Patah tekanan adalah keretakan kecil pada tulang yang disebabkan oleh daya berulang, selalunya disebabkan oleh penggunaan berlebihan atau aktiviti berimpak tinggi seperti berlari, melompat, atau berjalan berpanjangan. Di bahagian atas kaki, patah tulang ini biasanya berlaku pada tulang metatarsal. Tekanan berulang melemahkan tulang dari masa ke masa, akhirnya membawa kepada keretakan.
Fraktur tekanan menyumbang kira-kira 10% daripada semua kecederaan sukan. Patah tulang ini amat biasa pada atlet, rekrut tentera, dan individu yang mengalami osteoporosis atau keadaan lemah tulang yang lain.
Diagnosis
Seorang profesional penjagaan kesihatan biasanya mendiagnosis patah tulang tekanan dengan:
- Pemeriksaan fizikal: Bengkak atau sakit apabila tekanan dikenakan pada kawasan yang terjejas.
- Ujian pengimejan: X-ray mungkin tidak menunjukkan patah tulang, tetapi ujian pengimejan lanjutan seperti MRI atau imbasan tulang boleh mengesahkan diagnosis.
Rawatan patah tulang tekanan
- Rehat dan elakkan aktiviti menanggung berat badan.
- Imobilisasi menggunakan but berjalan atau pendakap.
- Melegakan kesakitan dengan ubat anti-radang bukan steroid (NSAIDs).
- Kembali ke aktiviti secara beransur-ansur selepas penyembuhan.
2. Tendonitis
Tendonitis adalah keradangan atau kerengsaan tendon. Tendon ialah tisu berserabut yang menghubungkan otot ke tulang. Di bahagian atas kaki, tendon extensor yang membantu mengangkat jari kaki biasanya terjejas. Penggunaan berlebihan, kasut yang tidak betul, atau peningkatan mendadak dalam aktiviti fizikal boleh menegangkan tendon ini.
Tendonitis adalah isu yang kerap, terutamanya dalam kalangan pelari dan individu yang melakukan aktiviti berulang. Kajian menunjukkan bahawa tendonitis menyumbang 30% daripada kecederaan yang berkaitan dengan berlari.
Diagnosis
- Gejala klinikal: Sakit, bengkak, atau kekejangan otot, terutamanya semasa atau selepas aktiviti fizikal.
- Pemeriksaan fizikal: Sakit apabila menggerakkan jari kaki ke atas.
- Ujian pengimejan: Ultrasound atau MRI boleh digunakan untuk mengesahkan keradangan tendon.
Rawatan tendonitis
- Rehat dan sapukan pek ais untuk mengurangkan bengkak.
- Latihan regangan dan pengukuhan selepas gejala akut reda.
- Kasut atau peranti ortotik yang betul untuk menyokong gerbang kaki.
- Ubat anti-radang atau suntikan kortikosteroid dalam kes yang teruk.
3. Mampatan atau perangkap saraf (cth, neuroma Morton)
Mampatan saraf berlaku apabila saraf di bahagian atas kaki menjadi terjepit atau jengkel. Neuroma Morton, walaupun lebih kerap terletak di bebola kaki, kadangkala boleh memancarkan rasa sakit ke bahagian atas kaki akibat penglibatan saraf. Kasut ketat, trauma, atau kelainan anatomi boleh menyumbang kepada mampatan saraf.
Mampatan saraf berlaku pada kira-kira 1 dalam 3,000 orang setiap tahun, dan wanita lebih kerap terjejas akibat kasut yang sempit.
Diagnosis
- Gejala: Sakit tajam atau terbakar yang mungkin memancar, bersama-sama dengan rasa kesemutan atau kebas.
- Ujian: Pemeriksaan fizikal dan kadangkala kajian pengaliran saraf atau ultrasound untuk mengesan mampatan saraf.
Rawatan mampatan saraf
- Memakai kasut yang lebih lebar dan berkusyen untuk melegakan tekanan.
- Terapi fizikal untuk memperbaiki penjajaran kaki.
- Ubat anti-radang atau suntikan kortikosteroid.
- Dalam kes yang teruk, penyahmampatan pembedahan mungkin diperlukan.
4. Arthritis
Artritis, terutamanya osteoarthritis atau arthritis rheumatoid, boleh menyebabkan sakit di bahagian atas kaki. Lama kelamaan, rawan yang melindungi sendi semakin haus, menyebabkan keradangan, kekakuan sendi dan kesakitan. Rheumatoid arthritis adalah proses autoimun yang menyerang lapisan sendi, membawa kepada gejala yang sama.
Arthritis adalah penyebab utama kesakitan kronik di seluruh dunia, di mana osteoarthritis berlaku dalam 1 dalam 7 orang dewasa berumur 25 tahun dan lebih tua.
Diagnosis
- Pemeriksaan fizikal: Bengkak sendi, sakit sendi, dan jarak pergerakan yang berkurangan.
- Ujian pengimejan: X-ray menunjukkan ruang sendi menyempit, manakala MRI atau ultrasound boleh mengesan kerosakan rawan awal.
- Ujian darah: Untuk mengenal pasti penanda keradangan dalam kes rheumatoid arthritis.
Rawatan arthritis
- NSAID untuk melegakan kesakitan dan keradangan.
- Suntikan kortikosteroid untuk merawat keradangan teruk.
- Terapi fizikal untuk mengekalkan mobiliti.
- Pilihan pembedahan seperti gabungan sendi dalam kes lanjut.
5. Gout
Gout berpunca daripada pengumpulan hablur asid urik pada sendi-sendi, menyebabkan sakit yang mendadak dan teruk, selalunya pada sendi ibu jari kaki tetapi kadang-kadang memancar ke bahagian atas kaki. Penyakit ini berpunca daripada paras asid urik yang tinggi disebabkan oleh pemakanan, genetik, atau fungsi buah pinggang yang berkurangan.
Gout berlaku pada kira-kira 4% daripada populasi dewasa di negara kita, dan lebih kerap berlaku pada lelaki berusia lebih 40 tahun.
Diagnosis
- Gejala: Kemerahan, bengkak, dan kesakitan yang amat sangat di kawasan yang terjejas.
- Ujian: Ujian darah untuk tahap asid urik dan analisis cecair sendi untuk mengesan kristal.
- Ujian pengimejan: Ultrasound atau CT scan untuk kes kronik.
Rawatan gout
- Melegakan kesakitan dan keradangan dengan colchicine atau NSAIDs.
- Pengurusan jangka panjang dengan ubat-ubatan seperti allopurinol untuk menurunkan paras asid urik.
- Perubahan diet, termasuk mengurangkan penggunaan alkohol, daging merah dan makanan laut.
6. Kecederaan
Kecederaan langsung pada kaki, seperti menjatuhkan objek berat atau memusingkan kaki, boleh merosakkan tisu lembut, ligamen atau tulang, menyebabkan kesakitan ditikam. Terseliuh atau lebam adalah contoh biasa.
Diagnosis
Pemeriksaan klinikal: Butiran kecederaan dan gejala yang berkaitan.
Ujian pengimejan: X-ray untuk patah tulang, MRI untuk kerosakan tisu lembut.
Rawatan kecederaan
- Rehat, sapukan ais
- Imobilisasi dengan pendakap atau cast untuk patah tulang.
- Terapi fizikal untuk pemulihan selepas penyembuhan.
Bilakah anda perlu pergi berjumpa doktor?
Jika sakit di bahagian atas tapak kaki berterusan, bertambah teruk, atau disertai dengan bengkak, kemerahan, atau demam, anda mesti berunding dengan profesional penjagaan kesihatan. Diagnosis dan rawatan awal boleh mencegah komplikasi dan menggalakkan pemulihan yang lebih cepat.