Gambaran keseluruhan
Apakah penyakit seliak?
Penyakit seliak (juga dikenali sebagai celiac sprue atau enteropati sensitif gluten) ialah gangguan pencernaan dan pelbagai sistem. Multisistem bermakna ia boleh menjejaskan beberapa organ. Penyakit celiac ialah gangguan imun-mediasi kompleks, yang mana sistem imun menyebabkan kerosakan pada usus kecil apabila orang yang terjejas makan gluten (protein dalam beberapa bijirin seperti gandum, barli dan rai).
Apakah perbezaan antara penyakit seliak dan sensitiviti gluten bukan celiac (NCGS)?
Penyakit seliak menyebabkan kerosakan pada usus kecil. Terdapat penanda khusus dalam darah yang membantu mengesahkan diagnosis. Sensitiviti gluten bukan seliak menyebabkan gejala yang mungkin termasuk loya, muntah, sakit perut, sakit kepala, cirit-birit, sakit sendi, keletihan dan “kabus otak.” Ini mungkin sedikit atau teruk. Walau bagaimanapun, NCGS tidak mencederakan usus; terdapat tiada penanda khusus dalam darah, dan diagnosis memerlukan penambahbaikan gejala selepas mengikuti diet tanpa gluten.
Gejala dan Punca
Apakah punca penyakit seliak?
Biasanya, sistem imun badan direka untuk melindunginya daripada penceroboh asing. Apabila penghidap penyakit seliak makan makanan yang mengandungi gluten, sistem imun mereka menyerang lapisan usus. Ini menyebabkan keradangan (bengkak) dalam usus dan merosakkan vili, struktur seperti rambut pada lapisan usus kecil. Nutrien daripada makanan diserap oleh vili. Jika vili rosak, orang itu tidak dapat menyerap nutrien dan akhirnya kekurangan zat, tidak kira berapa banyak dia makan.
Apakah simptom penyakit seliak?
Gejala penyakit seliak berbeza-beza di kalangan penghidap dan termasuk:
- Tiada gejala sama sekali (seperti sesetengah ahli keluarga pesakit seliak).
- Masalah penghadaman (kembung perut, sakit, gas, sembelit, cirit-birit, najis pucat dan penurunan berat badan).
- Ruam kulit melepuh teruk yang dipanggil dermatitis herpetiformis dan luka di dalam mulut (dipanggil ulser aphthous).
- Anemia yang tidak dapat dijelaskan (kiraan darah rendah) atau hepatitis (keradangan hati).
- Masalah muskuloskeletal (kekejangan otot, sakit sendi dan tulang) dan kecacatan pada enamel gigi.
- Masalah pertumbuhan dan kegagalan untuk berkembang maju (pada kanak-kanak). Ini kerana mereka tidak dapat menyerap nutrien.
- Sensasi kesemutan pada kaki (disebabkan oleh kerosakan saraf dan rendah kalsium).
-
Kemurungan.
Apakah masalah kesihatan lain yang boleh mengiringi penyakit seliak?
Penyakit celiac boleh menyebabkan pesakit terdedah kepada masalah kesihatan lain, termasuk:
- Malnutrisi.
-
Osteoporosis, penyakit yang melemahkan tulang dan menyebabkan patah tulang. Ini berlaku kerana orang itu menghadapi masalah menyerap kalsium dan vitamin D yang mencukupi.
- Kemandulan.
- Kanser usus (sangat jarang berlaku).
Orang yang mempunyai penyakit seliak mungkin mempunyai penyakit autoimun lain, termasuk:
-
Penyakit tiroid atau penyakit hati.
- Diabetes jenis 1.
-
lupus.
-
Artritis reumatoid.
-
Sindrom Sjogren (gangguan yang menyebabkan pengeluaran kelembapan tidak mencukupi oleh kelenjar).
- Gangguan hati autoimun.
Sesetengah orang mempunyai “penyakit seliak bukan klasik,” seperti apabila satu-satunya gejala adalah anemia. Penyakit seliak bukan klasik menjadi bentuk penyakit seliak yang paling biasa. Orang lain mungkin mempunyai “penyakit seliak tanpa gejala,” iaitu satu tanpa sebarang gejala sama sekali.
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah penyakit seliak didiagnosis?
Jika pembekal penjagaan kesihatan anda berpendapat anda mungkin menghidap penyakit seliak, mereka akan melakukan pemeriksaan fizikal yang teliti dan membincangkan sejarah perubatan anda dengan anda. Pembekal juga boleh melakukan ujian darah untuk mengukur tahap antibodi kepada gluten. Orang yang mempunyai penyakit seliak mempunyai tahap antibodi tertentu yang lebih tinggi dalam darah mereka. Kadangkala ujian genetik untuk penyakit seliak dalam darah mungkin diperlukan.
Pembekal anda mungkin melakukan ujian lain untuk mencari kekurangan nutrisi, seperti ujian darah untuk mengesan tahap zat besi. Tahap zat besi yang rendah (yang boleh menyebabkan anemia) boleh berlaku dengan penyakit seliak.
Pembekal anda mungkin mengambil biopsi dari usus kecil anda untuk memeriksa kerosakan pada vili. Dalam biopsi, doktor memasukkan endoskop (tiub nipis dan berongga) melalui mulut anda dan ke dalam usus kecil dan mengambil sampel usus kecil dengan instrumen. Ini dilakukan dengan sedasi atau bius untuk mengelakkan sebarang ketidakselesaan semasa prosedur.
Pengurusan dan Rawatan
Bagaimanakah penyakit seliak dirawat?
Jika anda mempunyai penyakit seliak, anda tidak boleh makan apa-apa makanan yang mengandungi gluten (termasuk gandum, rai dan barli). Anda akan digalakkan untuk melawat pakar diet untuk arahan diet formal. Menggugurkan gluten daripada diet anda biasanya memperbaiki keadaan dalam beberapa hari dan akhirnya menamatkan gejala penyakit. Walau bagaimanapun, vili biasanya memerlukan bulan hingga tahun untuk menyelesaikan penyembuhan. Ia mungkin mengambil masa dua hingga tiga tahun untuk usus sembuh pada orang dewasa, berbanding kira-kira enam bulan untuk kanak-kanak.
Anda akan memerlukan lawatan susulan perubatan secara berkala (biasanya pada 3 bulan, 6 bulan, dan kemudian setiap tahun) dan perlu mengekalkan diet ini sepanjang hayat anda. Makan walaupun sedikit gluten boleh merosakkan usus anda dan memulakan semula masalah.
Mengikuti diet bebas gluten bermakna anda tidak boleh makan banyak “staples”, termasuk pasta, bijirin dan banyak makanan terproses yang mengandungi gluten. Mungkin juga terdapat gluten dalam bahan yang ditambahkan pada makanan untuk memperbaiki tekstur atau rasa dan dalam beberapa ubat. Beberapa sumber gluten yang kurang jelas mungkin termasuk ais krim dan salad dressing. Pencemaran silang adalah satu lagi sumber gluten biasa yang berlaku apabila makanan bebas gluten bersentuhan dengan gluten secara tidak sengaja.
Jika anda mempunyai penyakit seliak, anda masih boleh makan makanan yang seimbang. Sebagai contoh, roti dan pasta yang diperbuat daripada jenis tepung lain (kentang, beras, jagung atau soya) boleh didapati. Syarikat makanan dan beberapa kedai runcit juga membawa roti dan produk bebas gluten.
Anda juga boleh makan makanan segar yang belum diproses secara buatan, seperti buah-buahan, sayur-sayuran, daging dan ikan, kerana ini tidak mengandungi gluten.
Pencegahan
Bagaimanakah saya boleh mencegah penyakit seliak?
Penyakit seliak tidak boleh dicegah. Walau bagaimanapun, pengesanan awal dan pengurusan penyakit seliak boleh menghalang komplikasi yang teruk. Oleh itu, adalah sangat penting untuk memeriksa penyakit seliak pada orang yang berisiko tinggi untuk menghidap penyakit tersebut, seperti ahli keluarga peringkat pertama pesakit dengan penyakit seliak.
Tinjauan / Prognosis
Apakah prospek untuk orang yang mempunyai penyakit seliak?
Tinjauan untuk orang yang mempunyai penyakit seliak berbeza-beza. Selepas rawatan yang mencukupi dan susulan perubatan yang kerap, prognosis adalah sangat baik. Orang yang tidak dirawat atau yang tidak bertindak balas terhadap rawatan mungkin mengalami beberapa komplikasi penyakit atau mati lebih awal daripada yang dianggap normal. Walau bagaimanapun, penyakit seliak jarang membawa maut-kebanyakan orang yang didiagnosis dan yang tidak makan gluten melakukannya dengan baik.
Tinggal bersama
Apakah aspek praktikal hidup dengan penyakit seliak?
Diet bebas gluten akan menjadi perubahan besar dalam hidup anda (perubahan yang baik dan perlu jika anda mempunyai penyakit seliak). Anda perlu memikirkan semula tabiat makan anda, termasuk apa yang anda beli untuk makan tengah hari, apa yang anda makan di parti atau apa yang anda makan. Apabila anda pergi membeli-belah runcit, pastikan anda membaca label bahan dengan teliti untuk mengelakkan pengambilan gluten secara tidak sengaja. Jika selepas membaca label anda tidak pasti tentang kandungan gluten, ia tidak selamat untuk anda.
Seorang pakar diet, profesional penjagaan kesihatan yang pakar dalam makanan dan pemakanan, boleh membantu anda dengan diet bebas gluten. Terdapat juga kumpulan sokongan yang boleh membantu pesakit yang baru didiagnosis dengan penyakit seliak.
Sumber
Adakah terdapat sumber untuk orang yang mempunyai penyakit seliak?
Anda mungkin mencari maklumat yang boleh anda gunakan daripada organisasi ini.
- Yayasan Penyakit Celiac.
https://celiac.org/ - Di luar Celiac.
https://www.beyondceliac.org/celiac-disease/ - Persatuan Celiac Kebangsaan.
https://nationalceliac.org/ - Persatuan untuk Kajian Penyakit Celiac.
https://www.theceliacsociety.org/ - Gabungan Sokongan Pemakanan American Celiac Society.
http://www.americanceliacsociety.org/
