Gambaran keseluruhan
Apakah kanser bibir?
Kanser bibir berlaku apabila sel abnormal tumbuh di luar kawalan, mengakibatkan tumor atau luka pada bibir. Sejenis karsinoma sel skuamosa, kanser bibir boleh berkembang sama ada pada bibir atas atau bawah, tetapi ia lebih biasa pada bibir bawah.
Siapa yang menjejaskan kanser bibir?
Kanser bibir boleh menyerang sesiapa sahaja, tetapi ia paling biasa berlaku pada lelaki dengan kulit cerah berumur lebih dari 50 tahun. Orang yang menggunakan tembakau, minum alkohol berlebihan atau terdedah kepada cahaya matahari yang berpanjangan lebih berkemungkinan menghidap penyakit ini. Juga, orang yang mengalami gangguan imun akibat pemindahan organ boleh berisiko lebih tinggi.
Seberapa biasa kanser bibir?
Walaupun kanser bibir adalah jenis kanser mulut yang paling biasa, ia menyumbang kira-kira 0.6% daripada semua kanser di Amerika Syarikat. Kira-kira 40,000 kes kanser bibir didiagnosis setiap tahun.
Apakah rupa kanser bibir?
Kanser bibir selalunya kelihatan seperti sakit mulut yang tidak akan sembuh. Pada orang yang berkulit cerah, kudis ini mungkin kelihatan kemerahan. Pada orang yang mempunyai kulit yang lebih gelap, ia mungkin kelihatan coklat gelap atau kelabu. Kanser bibir boleh kelihatan berbeza untuk semua orang, jadi jika anda perasan sesuatu yang pelik, anda harus menghubungi pembekal penjagaan kesihatan anda untuk temujanji.
Kanser bibir vs sakit selsema: Apakah perbezaannya?
Lesi kanser bibir boleh kelihatan seperti kudis sejuk apabila ia mula-mula muncul. Bezanya, kudis selsema biasanya hilang sendiri dalam masa lebih kurang 10 hari. Luka kanser bibir akan berlarutan.
Gejala dan Punca
Apakah tanda-tanda kanser bibir?
Kanser bibir peringkat awal mungkin kelihatan seperti tompok perubahan warna yang rata atau terangkat sedikit. Gejala kanser bibir lain termasuk:
- Sakit, ketulan, lepuh atau ulser yang tidak akan hilang.
- Berdarah.
- sakit.
- Bengkak rahang.
Apakah punca kanser bibir?
Pakar tidak pasti dengan tepat apa yang menyebabkan kanser bibir berlaku, tetapi terdapat beberapa faktor yang secara drastik meningkatkan risiko anda untuk mengalami keadaan tersebut. Faktor risiko utama termasuk:
- Penggunaan tembakau. (Ini termasuk menghisap rokok, cerut dan paip, serta menggunakan hingus dan mengunyah tembakau.)
- Penggunaan alkohol berat.
- Pendedahan matahari yang berlebihan.
- Mempunyai kulit yang cerah.
- Berumur 40 tahun ke atas.
- Menjadi lelaki.
- Menghidapi HPV (virus papillomavirus manusia).
- Sistem imun yang lemah.
Kebanyakan kanser bibir dikaitkan dengan penggunaan tembakau. Orang yang minum selain menggunakan tembakau berisiko lebih tinggi untuk mendapat penyakit ini.
Diagnosis dan Ujian
Bagaimanakah kanser bibir didiagnosis?
Dalam kebanyakan kes, kanser bibir pertama kali dikesan oleh doktor gigi semasa peperiksaan rutin dan pembersihan. Jika doktor atau doktor gigi anda mengesyaki kanser bibir, mereka mungkin mengesyorkan ujian diagnostik, termasuk:
- Pemeriksaan fizikal. Semasa penilaian ini, pembekal penjagaan kesihatan anda akan memeriksa bibir anda dan bertanya tentang gejala anda. Mereka juga akan melihat mulut, muka dan leher anda untuk memeriksa tanda-tanda kanser.
- Kiraan darah lengkap (CBC): Ujian ini boleh memberitahu pembekal penjagaan kesihatan anda jika terdapat peningkatan atau penurunan yang ketara dalam kiraan sel darah anda. CBC berguna untuk mendiagnosis pelbagai keadaan, termasuk kanser.
- Tisu lembut biopsi. Sampel kecil tisu yang terjejas dikeluarkan dan dihantar ke makmal patologi untuk analisis lanjut.
- Ujian pengimejan. Penyedia penjagaan kesihatan anda mungkin mengambil imbasan CT (computed tomography), imbasan PET atau menggunakan pengimejan resonans magnetik (MRI) untuk mengetahui sama ada kanser telah merebak melepasi bibir.
- Endoskopi. Jika pembekal anda mengesyaki bahawa sel kanser telah merebak di luar bibir anda, mereka mungkin melakukan endoskopi. Semasa prosedur ini, kamera kecil yang fleksibel dihantar ke kerongkong anda untuk mencari tanda-tanda kanser.
Pengurusan dan Rawatan
Bagaimana kanser bibir dirawat?
Terdapat beberapa pendekatan, dan rawatan terbaik bergantung pada saiz dan peringkat kanser. Rawatan kanser bibir termasuk:
- Pembedahan. Pakar bedah anda membuang lesi kanser dan membaiki bibir. Jika anda mempunyai tumor yang besar, pembedahan rekonstruktif boleh memulihkan penampilan anda.
- Terapi radiasi. Rawatan ini menggunakan pancaran X-ray yang kuat untuk menyasar dan membunuh kanser. Terapi sinaran boleh digunakan sebagai rawatan kendiri, atau mungkin disyorkan selepas pembedahan untuk menghapuskan sebarang sel kanser yang tinggal.
- Kemoterapi. Ubat diberikan dalam bentuk pil atau melalui vena (intravena) untuk membunuh sel kanser. Kadangkala kemoterapi digabungkan dengan terapi sinaran. Jika kanser bibir anda telah merebak ke bahagian lain badan anda dan tiada rawatan lain tersedia, maka kemoterapi mungkin disyorkan untuk mengurangkan gejala anda.
- Terapi dadah yang disasarkan. Biasanya digabungkan dengan kemoterapi, pendekatan ini mensasarkan gen dan protein tertentu sel kanser. Ini boleh mengganggu persekitaran sel kanser dan menyebabkan mereka mati.
- Imunoterapi. Ini meningkatkan sistem imun badan anda sendiri dan membantu ia melawan sel-sel kanser. Imunoterapi boleh digunakan secara bersendirian atau digabungkan dengan rawatan kanser lain. Untuk kanser bibir, imunoterapi lazimnya hanya digunakan apabila kanser itu sudah lanjut dan apabila rawatan lain bukan pilihan.
Adakah terdapat komplikasi mengenai rawatan kanser bibir?
Seperti mana-mana rawatan perubatan, sentiasa ada risiko komplikasi. Orang yang menjalani pembedahan untuk kanser bibir mungkin berhadapan dengan bibir, pembukaan mulut yang lebih kecil atau kecacatan muka, bergantung pada jumlah tisu yang dikeluarkan. Dalam kes ini, pembedahan rekonstruktif plastik boleh memulihkan penampilan anda. Jika pertuturan anda telah terjejas, ahli terapi pertuturan boleh memberi manfaat yang besar.
Kesan sampingan umum lain yang berkaitan dengan rawatan kanser termasuk:
-
Keletihan.
-
Pening dan muntah.
- Keguguran rambut.
-
Anemia.
- Hilang selera makan.
- Pengurangan berat.
-
Kulit kering.
-
Sakit tekak.
- Peningkatan kerentanan terhadap jangkitan.
Berapa lama selepas rawatan saya akan berasa lebih baik?
Ia bergantung kepada beberapa faktor, termasuk jenis rawatan yang anda terima dan keupayaan penyembuhan badan anda. Orang yang menghidap kanser bibir peringkat awal yang menjalani pembedahan biasanya pulih dalam masa tiga minggu. Jika anda menjalani terapi sinaran atau kemoterapi, ia mungkin mengambil masa beberapa bulan untuk berasa seperti diri anda semula.
Pencegahan
Bagaimanakah saya boleh mengurangkan risiko saya untuk kanser bibir?
Kurangkan risiko kanser bibir dengan mengelakkan faktor risiko biasa:
- jangan merokok. Penggunaan tembakau adalah faktor risiko utama untuk kanser bibir dan kanser mulut. Jika anda merokok, pertimbangkan untuk berhenti.
- Elakkan penggunaan alkohol berat. Jika anda minum, lakukan secara sederhana.
- Gunakan perlindungan matahari yang betul. Sapukan balsem bibir dengan SPF pada bila-bila masa anda berada di luar dan pakai pelindung matahari setiap hari untuk mengelakkan jenis kanser kulit yang lain.
- Kurangkan risiko anda untuk HPV. Amalkan seks selamat dan pertimbangkan untuk mendapatkan vaksin HPV.
- Jalani rutin pemeriksaan kanser mulut. Doktor penjagaan utama anda atau doktor gigi anda boleh melakukan pemeriksaan ini untuk memastikan tiada keabnormalan yang berlaku.
Tinjauan / Prognosis
Apakah yang boleh saya harapkan jika saya menghidap kanser bibir?
Kanser bibir lebih mudah diramal apabila dirawat pada peringkat awal. Dengan diagnosis awal, anda mungkin memerlukan pembedahan untuk menangani masalah tersebut. Kemoterapi, terapi sinaran dan rawatan kanser lain akan disyorkan jika sel-sel kanser telah merebak ke bahagian lain badan anda. Pembekal penjagaan kesihatan anda boleh memberitahu anda apa yang diharapkan berkaitan dengan rawatan anda.
Adakah kanser bibir membawa maut?
Tidak selalunya. Oleh kerana lesi kanser bibir berkembang di lokasi yang mudah dilihat, kanser jenis ini dikesan dan dirawat lebih awal dalam kebanyakan kes. Akibatnya, kanser bibir mempunyai kadar kelangsungan hidup lima tahun keseluruhan sebanyak 92%. Ini bermakna 92% orang yang didiagnosis dengan keadaan itu masih hidup lima tahun kemudian. Perlu diingat bahawa kadar kelangsungan hidup adalah anggaran. Mereka tidak boleh menawarkan butiran tentang kes anda atau memberitahu anda berapa lama anda akan hidup. Jika anda mempunyai lebih banyak soalan tentang kadar kelangsungan hidup, tanya pembekal penjagaan kesihatan anda.
Tinggal bersama
Bilakah saya harus berjumpa dengan pembekal penjagaan kesihatan saya?
Anda harus menjadualkan lawatan dengan pembekal penjagaan kesihatan anda pada bila-bila masa anda melihat perubahan pada kulit pada bibir anda. Khususnya, jika anda mengalami luka pada bibir anda yang berlanjutan selama lebih daripada dua minggu, anda harus menghubungi pembekal anda dengan segera.
Apakah soalan yang perlu saya tanyakan kepada pembekal penjagaan kesihatan saya?
Mempelajari seberapa banyak yang anda boleh tentang diagnosis anda boleh membantu anda membuat keputusan termaklum tentang rawatan dan kesihatan keseluruhan anda. Berikut ialah beberapa soalan yang boleh anda tanyakan kepada pembekal penjagaan kesihatan anda:
- Apakah peringkat kanser bibir yang saya ada?
- Adakah kanser merebak ke tempat lain?
- Apakah pilihan rawatan saya?
- Apakah kesan sampingan yang perlu saya jangkakan?
- Bagaimanakah rawatan akan menjejaskan kehidupan harian saya?
- Adakah saya boleh bekerja semasa menjalani rawatan?
- Apakah sumber yang anda cadangkan?
Diagnosis kanser bibir boleh berasa menakutkan atau tidak ada harapan, terutamanya jika rawatan membawa kepada kecacatan muka. Walau bagaimanapun, rawatan dan kaedah kanser lanjutan dalam pembedahan rekonstruktif boleh memulihkan kesihatan dan penampilan anda. Bercakap dengan pembekal penjagaan kesihatan anda tentang pilihan rawatan anda dan pertimbangkan untuk menyertai kumpulan sokongan kanser mulut. Berada di sekeliling orang lain yang mengalami perkara yang sama boleh memberi manfaat kepada kesihatan mental, emosi dan rohani anda.
