Apakah sindrom Sjogren?
Sindrom Sjogren ialah gangguan sistem imun yang dikenal pasti oleh dua simptom yang paling biasa – mata kering dan mulut kering.
Sindrom ini sering mengiringi gangguan sistem imun yang lain, seperti rheumatoid arthritis dan lupus. Dalam sindrom Sjogren, selaput lendir dan kelenjar rembesan lembapan mata dan mulut biasanya terjejas terlebih dahulu — mengakibatkan penurunan air mata dan air liur.
Walaupun anda boleh menghidap sindrom Sjogren pada sebarang umur, kebanyakan orang berumur lebih daripada 40 tahun pada masa diagnosis. Sindrom ini lebih biasa pada wanita. Rawatan memberi tumpuan kepada melegakan gejala.
Gejala sindrom Sjogren
Dua gejala utama sindrom Sjogren ialah:
- Mata kering. Mata anda mungkin terbakar, gatal atau berasa berpasir — seolah-olah ada pasir di mata.
- Mulut kering. Mulut anda mungkin berasa seperti penuh dengan kapas, menjadikannya sukar untuk menelan atau bercakap.
Sesetengah orang dengan sindrom Sjogren juga mempunyai satu atau lebih gejala berikut:
- Sakit sendi, bengkak dan kekakuan sendi
- Kelenjar air liur bengkak — terutamanya kelenjar yang terletak di belakang rahang dan di hadapan telinga
- Ruam kulit atau kulit kering
- Kekeringan faraj
- Batuk kering yang berterusan
- Keletihan yang berpanjangan
Punca sindrom Sjogren
Sindrom Sjogren adalah gangguan autoimun. Sistem imun anda tersilap menyerang sel dan tisu badan anda sendiri.
Para saintis tidak pasti mengapa sesetengah orang mengalami sindrom Sjogren. Gen tertentu meletakkan orang pada risiko yang lebih tinggi untuk mengalami gangguan ini, tetapi nampaknya mekanisme pencetus – seperti jangkitan virus atau strain bakteria tertentu – juga diperlukan.
Dalam sindrom Sjogren, sistem imun mula-mula menyasarkan kelenjar yang membuat air mata dan air liur. Tetapi ia juga boleh merosakkan bahagian lain badan, seperti:
- sendi
- Tiroid
- buah pinggang
- hati
- Paru-paru
- kulit
- saraf
Faktor-faktor risiko
Sindrom Sjogren biasanya berlaku pada orang yang mempunyai satu atau lebih faktor risiko yang diketahui, termasuk:
- Umur. Sindrom Sjogren biasanya didiagnosis pada orang yang berumur lebih dari 40 tahun.
- Menjadi seorang wanita. Wanita lebih berkemungkinan menghidap sindrom Sjogren.
- Penyakit reumatik. Orang yang mempunyai sindrom Sjogren biasanya juga mempunyai penyakit reumatik – seperti arthritis rheumatoid atau lupus.
Komplikasi sindrom Sjogren
Komplikasi sindrom Sjogren yang paling biasa melibatkan mata dan mulut.
- Kaviti gigi. Kerana air liur membantu melindungi gigi daripada bakteria yang menyebabkan kaviti, anda lebih cenderung untuk mengalami kaviti jika mulut anda kering.
- Jangkitan yis. Orang yang menghidap sindrom Sjogren lebih berkemungkinan untuk mengalami sariawan mulut, jangkitan yis di dalam mulut.
- Masalah penglihatan. Mata kering boleh menyebabkan kepekaan cahaya, penglihatan kabur dan kerosakan kornea.
Komplikasi yang kurang biasa mungkin menjejaskan organ berikut:
- Paru-paru, buah pinggang atau hati. Keradangan boleh menyebabkan radang paru-paru, bronkitis atau masalah lain dalam paru-paru; membawa kepada masalah dengan fungsi buah pinggang; dan menyebabkan hepatitis atau sirosis dalam hati.
- Kelenjar limfa. Sebilangan kecil penghidap sindrom Sjogren menghidap kanser nodus limfa (limfoma).
- saraf. Anda mungkin mengalami kebas, kesemutan dan terbakar di tangan dan kaki anda (neuropati periferal).
Diagnosis sindrom Sjogren
Sindrom Sjogren sukar untuk didiagnosis kerana tanda-tanda dan simptom berbeza dari orang ke orang dan boleh serupa dengan gejala yang disebabkan oleh penyakit lain. Kesan sampingan beberapa ubat juga serupa dengan beberapa tanda dan gejala sindrom Sjogren.
Ujian boleh membantu menolak penyakit lain dan membantu menentukan diagnosis sindrom Sjogren.
Ujian darah
Doktor mungkin mengarahkan ujian darah untuk memeriksa:
- Tahap pelbagai jenis sel darah
- Kehadiran antibodi biasa dalam sindrom Sjogren
- Bukti keadaan keradangan
- Tanda-tanda masalah dengan hati dan buah pinggang
Ujian mata
Doktor boleh mengukur kekeringan mata dengan ujian yang dipanggil ujian Schirmer tear. Sekeping kecil kertas penapis diletakkan di bawah kelopak mata bawah anda untuk mengukur pengeluaran air mata anda.
Doktor pakar dalam rawatan gangguan mata (pakar mata) mungkin juga memeriksa permukaan mata anda dengan alat pembesar yang dipanggil lampu celah. Doktor mungkin meletakkan titisan pada mata anda yang memudahkan untuk melihat kerosakan pada kornea anda.
Ujian pengimejan
Ujian pengimejan tertentu boleh memeriksa fungsi kelenjar air liur.
- Sialogram. X-ray khas ini boleh mengesan pewarna yang disuntik ke dalam kelenjar air liur di hadapan telinga anda. Prosedur ini menunjukkan berapa banyak air liur yang mengalir ke dalam mulut anda.
- Scintigraphy air liur. Ujian perubatan nuklear ini melibatkan suntikan ke dalam vena isotop radioaktif, yang dijejaki selama sejam untuk melihat seberapa cepat ia tiba di semua kelenjar air liur anda.
Biopsi
Doktor juga mungkin melakukan biopsi bibir untuk mengesan kehadiran kelompok sel radang, yang boleh menunjukkan sindrom Sjogren. Untuk ujian ini, sekerat tisu diambil daripada kelenjar air liur di bibir anda dan diperiksa di bawah mikroskop.
Bersedia untuk temu janji dengan doktor
Bergantung pada simptom anda, anda mungkin bermula dengan berjumpa doktor keluarga anda, doktor gigi atau doktor mata. Tetapi anda mungkin akhirnya dirujuk kepada doktor yang pakar dalam rawatan arthritis dan keadaan keradangan lain (rheumatologi).
Apa yang anda boleh lakukan untuk menyediakan
Anda harus membuat senarai yang termasuk:
- Penerangan terperinci tentang gejala anda dan bila gejala bermula
- Maklumat tentang masalah perubatan semasa dan masa lalu anda
- Maklumat tentang sejarah perubatan ibu bapa atau adik-beradik anda
- Semua ubat dan makanan tambahan yang anda ambil, termasuk dos
- Soalan yang anda ingin tanya doktor
Untuk sindrom Sjogren, soalan asas termasuk:
- Apakah yang mungkin menyebabkan gejala saya?
- Adakah terdapat kemungkinan penyebab lain?
- Apakah ujian yang saya perlukan?
- Apakah pendekatan rawatan yang anda cadangkan?
- Berapa lama gejala saya boleh bertambah baik dengan rawatan?
- Adakah saya berisiko mendapat komplikasi jangka panjang daripada penyakit ini?
Apa yang doktor akan tanya
Doktor mungkin bertanya kepada anda beberapa soalan, termasuk:
- Adakah simptom anda mengikut corak — bertambah teruk sepanjang hari atau apabila anda keluar?
- Adakah anda mempunyai penyakit kronik seperti tekanan darah tinggi atau arthritis?
- Adakah anda baru-baru ini memulakan ubat baru?
- Adakah saudara terdekat menghidap rheumatoid arthritis, lupus atau penyakit yang serupa?
Rawatan sindrom Sjogren
Rawatan untuk sindrom Sjogren bergantung pada bahagian badan yang terjejas. Ramai orang menguruskan mata kering dan mulut kering Sindrom Sjogren dengan menggunakan ubat titis mata dan menghirup air dengan lebih kerap. Tetapi sesetengah orang memerlukan ubat preskripsi, atau bahkan prosedur pembedahan.
Ubat-ubatan
Bergantung pada gejala anda, doktor anda mungkin mencadangkan ubat yang:
- Mengurangkan keradangan mata. Ubat mata preskripsi seperti siklosporin (Restasis) atau lifitegrast (Xiidra) mungkin disyorkan oleh doktor mata anda jika anda mempunyai mata kering yang sederhana hingga teruk.
- Meningkatkan pengeluaran air liur. Dadah seperti pilocarpine (Salagen) dan cevimeline (Evoxac) boleh meningkatkan pengeluaran air liur, dan kadang-kadang air mata. Kesan sampingan boleh termasuk berpeluh, sakit perut, pembilasan dan peningkatan kencing.
- Atasi komplikasi khusus. Jika anda mengalami gejala arthritis, anda mungkin mendapat manfaat daripada ubat anti-radang nonsteroid atau ubat arthritis lain. Jangkitan yis di dalam mulut perlu dirawat dengan ubat antikulat.
- Rawat gejala seluruh sistem. Hydroxychloroquine (Plaquenil), ubat yang direka untuk merawat malaria, sering membantu dalam merawat sindrom Sjogren. Dadah yang menekan sistem imun, seperti methotrexate (Trexall), juga mungkin ditetapkan.
Pembedahan
Prosedur kecil untuk menutup saluran air mata yang mengalirkan air mata dari mata anda (oklusi punctal) mungkin membantu melegakan mata kering anda. Palam kolagen atau silikon dimasukkan ke dalam saluran untuk membantu mengekalkan air mata anda.
Gaya hidup dan remedi rumah
Banyak simptom sindrom Sjogren bertindak balas dengan baik terhadap langkah penjagaan diri.
Untuk melegakan mata kering, anda harus:
-
Gunakan air mata tiruan, pelincir mata atau kedua-duanya. Air mata tiruan — dalam bentuk titisan mata — dan pelincir mata — dalam bentuk titisan mata, gel atau salap — membantu melegakan ketidakselesaan mata kering. Anda tidak perlu menyapu pelincir mata sekerap air mata tiruan. Kerana konsistensinya yang lebih tebal, pelincir mata boleh mengaburkan penglihatan anda dan mengumpul pada bulu mata anda, jadi anda mungkin mahu menggunakannya hanya semalaman.
Doktor anda mungkin mengesyorkan air mata tiruan tanpa bahan pengawet, yang boleh merengsakan mata orang yang mengalami sindrom mata kering.
- Tingkatkan kelembapan. Meningkatkan kelembapan dalaman dan mengurangkan pendedahan anda kepada hembusan udara boleh membantu memastikan mata dan mulut anda tidak kering dengan tidak selesa. Sebagai contoh, elakkan duduk di hadapan kipas atau bolong penghawa dingin, dan pakai cermin mata atau cermin mata pelindung apabila anda keluar.
Untuk membuat mulut anda kurang kering, anda harus:
- Jangan hisap tembakau. Menghisap tembakau boleh merengsakan dan mengeringkan mulut anda.
- Tingkatkan pengambilan cecair anda. Ambil seteguk cecair, terutamanya air, sepanjang hari. Elakkan minum kopi atau alkohol kerana ia boleh memburukkan gejala mulut kering. Elakkan juga minuman berasid seperti cola dan beberapa minuman sukan kerana asid tersebut boleh membahayakan enamel gigi anda.
- Merangsang pengaliran air liur. Gula-gula getah tanpa gula atau gula-gula keras berperisa sitrus boleh meningkatkan aliran air liur. Oleh kerana sindrom Sjogren meningkatkan risiko kaviti gigi, anda perlu mengehadkan gula-gula, terutamanya antara waktu makan.
- Cuba air liur tiruan. Produk pengganti air liur selalunya berfungsi lebih baik daripada air kosong kerana ia mengandungi pelincir yang membantu mulut anda kekal lembap lebih lama. Produk ini datang sebagai semburan atau lozenge.
- Gunakan semburan garam hidung. Semburan garam hidung boleh membantu melembapkan dan membersihkan saluran hidung supaya anda boleh bernafas dengan bebas melalui hidung anda. Hidung yang kering dan tersumbat boleh meningkatkan pernafasan mulut.
Kesihatan mulut
Mulut kering meningkatkan risiko kaviti gigi dan kehilangan gigi. Untuk membantu mencegah masalah ini, anda perlu:
- Berus gigi dan flos setiap kali selepas makan
- Jadualkan temu janji pergigian secara berkala, sekurang-kurangnya setiap enam bulan
- Gunakan rawatan fluorida topikal harian dan ubat kumur antimikrob
Kawasan kekeringan lain
Jika kulit kering adalah masalah, anda perlu mengelakkan air panas apabila anda mandi dan mandi. Tepuk kulit anda — jangan gosok — dengan tuala, dan sapukan pelembap apabila kulit anda masih lembap. Gunakan sarung tangan getah semasa membasuh pinggan mangkuk atau membersihkan rumah. Pelembap dan pelincir faraj membantu wanita yang mengalami kekeringan faraj.