Gambaran keseluruhan
Bagaimanakah keletihan berkaitan dengan pelbagai sklerosis?
Keletihan adalah gejala yang paling biasa bagi multiple sclerosis (MS). Ia berlaku dalam 75 peratus hingga 95 peratus pesakit dengan MS. Keletihan boleh berlaku pada semua peringkat penyakit. Gejala ini tidak berkaitan dengan keterukan atau tempoh MS. Ada kalanya, keletihan mengganggu fungsi dan merupakan gejala penting untuk diuruskan. Terdapat pelbagai cara untuk memerangi keletihan dalam MS.
Gejala dan Punca
Apakah yang menyebabkan keletihan pada pesakit dengan multiple sclerosis?
Punca sebenar keletihan berkaitan MS masih tidak diketahui. Terdapat beberapa teori mengenai perkara ini:
- Satu teori adalah bahawa keletihan berkaitan dengan pengaktifan umum sistem imun. Utusan kimia dipanggil sitokin; tahap ini lebih tinggi pada pesakit MS dan mungkin lebih tinggi pada pesakit yang mengalami keletihan. Satu cara untuk menerangkan perkara ini ialah anda mungkin berasa seperti anda dijangkiti virus sepanjang masa.
- Teori lain ialah orang yang mempunyai MS mungkin perlu menggunakan lebih banyak bahagian otak mereka untuk melakukan tugas yang sama seperti seseorang yang tidak mempunyai MS; pada dasarnya, mereka bekerja lebih keras.
- Teori lain ialah keletihan berkaitan dengan pengurangan penghantaran isyarat elektrik di dalam otak.
Walau apa pun teorinya, kita tahu bahawa keletihan dari MS adalah bahagian yang sangat nyata dari penyakit ini.
Apakah gejala keletihan?
Terdapat dua jenis utama keletihan dalam MS. Kedua-dua jenis keletihan ini mungkin merupakan masalah berasingan yang berkaitan dengan MS.
Jenis pertama ialah rasa letih yang umum. Ia mungkin berasa seolah-olah seseorang tidak tidur malam sebelumnya. Perasaan ini mungkin lebih teruk pada sebelah petang atau selepas aktiviti. Orang mungkin merasakan bahawa mereka tidak dapat melakukan banyak tugas tanpa jemu seperti yang mereka lakukan sebelum ini.
Jenis keletihan kedua ialah otot. Dalam jenis ini, terdapat peningkatan kelemahan selepas aktiviti berulang. Selalunya, ini berlaku dengan berjalan kaki. Orang ramai mungkin mendapati bahawa mereka menyeret sebelah kaki atau lebih tidak stabil.
Adakah terdapat punca keletihan lain selain MS?
Jelas sekali, orang yang mempunyai MS boleh letih atas sebab lain. Contohnya, mereka mungkin mengalami gangguan tidur yang mengganggu tidur yang lena. Orang yang mempunyai MS mungkin mempunyai keadaan yang dipanggil sindrom kaki resah, di mana mereka merasakan bahawa mereka perlu menggerakkan kaki mereka untuk mendapatkan kelegaan. Mereka juga mungkin mempunyai pergerakan kaki berkala, iaitu apabila kaki menendang secara tidak sengaja semasa tidur. Satu lagi keadaan yang menjejaskan tidur ialah apnea tidur, yang juga biasa di kalangan penduduk umum.
Ubat-ubatan tertentu boleh menjejaskan tidur atau menyebabkan keletihan. Penggunaan alkohol atau dadah boleh mengubah tidur atau menyebabkan rasa mengantuk. Kadangkala, orang mempunyai keadaan perubatan lain, seperti jangkitan, anemia, atau fungsi tiroid yang berkurangan, yang boleh meningkatkan keletihan.
Pengurusan dan Rawatan
Adakah terdapat rawatan bukan perubatan untuk keletihan yang berkaitan dengan MS?
Terdapat rawatan bukan perubatan untuk keletihan yang berkaitan dengan MS:
- Beberapa kajian telah menunjukkan bahawa senaman yang kerap, biasanya dengan beberapa komponen aerobik (kardiovaskular), membantu dengan keletihan yang berkaitan dengan MS. Senaman yang kerap juga baik untuk keseimbangan, daya tahan, penurunan berat badan, dan kesejahteraan.
- Adalah penting untuk menggunakan prinsip penjimatan tenaga. Sebagai contoh, anda boleh menggunakan “masa terbaik sepanjang hari” dengan membeli-belah pada waktu pagi dan berehat pada sebelah petang. Tidur sebentar mungkin sangat membantu untuk mengecas semula bateri anda.
- Elakkan terlalu mengisi hari anda.
- Jika anda mengambil ubat yang menyebabkan keletihan, bincangkan perkara ini dengan doktor anda; bersama-sama, anda dan doktor anda mungkin mempertimbangkan untuk mengurangkan atau menghapuskan ubat-ubatan ini.
- Jika anda minum terlalu banyak atau menyalahgunakan dadah, pertimbangkan untuk menghentikan tingkah laku ini.
- Sesetengah pesakit sensitif haba dan lebih keletihan apabila mereka berada dalam persekitaran yang panas atau terlalu panas. Mempunyai penghawa dingin pada musim panas mungkin sangat membantu. Sesetengah orang juga mungkin mendapati jaket penyejuk berguna.
Apakah beberapa rawatan perubatan untuk keletihan berkaitan MS?
Secara umum, jika boleh, adalah baik untuk mengelakkan penggunaan ubat-ubatan. Orang yang mempunyai MS sering mengambil beberapa ubat. Mengehadkan bilangan ubat adalah amalan perubatan yang baik. Ia juga penting dalam mengurangkan kos. Walau bagaimanapun, jika keletihan terus mengganggu aktiviti, ubat mungkin berguna. Ubat-ubatan ini mungkin termasuk:
- Aspirin: Kajian yang direka dengan baik baru-baru ini menunjukkan bahawa dua aspirin biasa (325 mg setiap satu) yang diambil dua kali sehari mengurangkan keletihan berkaitan MS dengan ketara dan lebih disukai oleh pesakit berbanding plasebo. Aspirin adalah murah dan mudah didapati di kaunter. Walau bagaimanapun, sesetengah orang sensitif terhadap aspirin, dan yang lain mungkin mendapati ia menyebabkan ulser perut. Percubaan terapi aspirin untuk keletihan mungkin merupakan langkah pertama yang munasabah dalam pengurusan ubat. Biasanya, kesannya boleh dilihat selepas sebulan atau dua bulan. Kos berjalan kira-kira $4 sebulan.
- Amantadine: Amantadine (Symmetrel®) ialah ubat antivirus yang telah digunakan dalam beberapa kajian dalam kes berkaitan MS. Kesan ubat adalah sederhana, dan kesan sampingan bagi sesetengah orang mungkin termasuk loya atau ruam kulit. Amantadine diberikan sebagai dos oral 100 mg dua kali sehari, biasanya pada waktu pagi dan sekali lagi pada tengah hari. Satu hingga dua bulan cukup lama untuk mengetahui sejauh mana ubat ini berfungsi. Kos berjalan kira-kira $30 hingga $60 sebulan.
- Modafinil: Modafinil (Provigil®) ialah ubat yang telah diluluskan oleh Pentadbiran Makanan dan Ubat-ubatan AS untuk merawat gangguan tidur yang dipanggil narkolepsi. Dua kajian telah dilakukan untuk menguji modafinil dalam merawat pesakit dengan MS. Satu kajian menunjukkan kesan yang ketara terhadap keletihan, tetapi yang lain tidak. Ubat ini berharga kira-kira $150 hingga $200 sebulan. Ia mungkin tidak dilindungi oleh pelan preskripsi.
