Gambaran keseluruhan
Kegagalan buah pinggang akut berlaku apabila buah pinggang tiba-tiba tidak dapat menapis bahan buangan daripada darah anda. Apabila buah pinggang kehilangan keupayaan penapisan, tahap sisa berbahaya mungkin terkumpul, dan bahan kimia darah anda mungkin tidak seimbang.
Kegagalan buah pinggang akut – juga dipanggil kecederaan buah pinggang akut – berkembang dengan cepat, biasanya dalam masa kurang daripada beberapa hari. Kegagalan buah pinggang akut adalah yang paling biasa berlaku pada orang yang sudah dimasukkan ke hospital, terutamanya dalam pesakit kritikal yang memerlukan rawatan rapi.
Kegagalan buah pinggang akut boleh membawa maut dan memerlukan rawatan intensif. Walau bagaimanapun, kegagalan buah pinggang akut mungkin boleh diterbalikkan. Jika anda berada dalam keadaan sihat, anda mungkin memulihkan fungsi buah pinggang yang normal atau hampir normal.
Gejala kegagalan buah pinggang akut
Tanda dan gejala kegagalan buah pinggang akut termasuk:
- Mengurangkan pengeluaran air kencing, walaupun kadang-kadang pengeluaran air kencing kekal normal
- Pengekalan cecair, menyebabkan bengkak pada kaki, buku lali atau kaki
- Sesak nafas
- Keletihan
- Kekeliruan
- Loya
- Kelemahan
- Degupan jantung tidak teratur
- Sakit dada atau tekanan
- Sawan atau koma dalam kes yang teruk
Kadangkala kegagalan buah pinggang akut tidak menyebabkan tanda atau gejala dan dikesan melalui ujian makmal yang dilakukan atas sebab lain.
Bilakah anda perlu berjumpa doktor?
Pergi berjumpa doktor dengan segera atau dapatkan rawatan kecemasan jika anda mempunyai tanda atau gejala kegagalan buah pinggang akut.
Punca kegagalan buah pinggang akut
Kegagalan buah pinggang akut boleh berlaku apabila:
- Anda mempunyai keadaan perubatan yang melambatkan aliran darah ke buah pinggang
- Anda mengalami kerosakan langsung pada buah pinggang anda
- Tiub saliran air kencing (ureter) buah pinggang tersumbat dan bahan buangan tidak boleh keluar dari badan anda melalui air kencing
Pengaliran darah terjejas ke buah pinggang
Penyakit dan keadaan yang boleh melambatkan aliran darah ke buah pinggang dan membawa kepada kecederaan buah pinggang termasuk:
- Kehilangan darah atau cecair
- Ubat tekanan darah
- Serangan jantung
- Penyakit jantung
- Jangkitan
- Kegagalan hati
- Penggunaan aspirin, ibuprofen, natrium naproxen atau ubat yang berkaitan
- Reaksi alahan yang teruk (anafilaksis)
- Melecur teruk
- Dehidrasi yang teruk
Kerosakan pada buah pinggang
Penyakit dan agen ini boleh merosakkan buah pinggang dan membawa kepada kegagalan buah pinggang akut:
- Darah beku dalam urat dan arteri di dalam dan di sekeliling buah pinggang
- Mendapan kolesterol yang menghalang aliran darah di buah pinggang
- Glomerulonephritis – keradangan penapis kecil dalam buah pinggang (glomeruli)
- Sindrom uremik hemolitik – keadaan yang berpunca daripada pemusnahan sel darah merah pramatang
- Jangkitan, seperti virus yang menyebabkan penyakit coronavirus 2019 (COVID-19)
- Lupus, gangguan sistem imun yang menyebabkan glomerulonephritis
- Ubat-ubatan, seperti ubat kemoterapi tertentu, antibiotik dan pewarna yang digunakan semasa ujian pengimejan
- Scleroderma – sekumpulan penyakit jarang yang menjejaskan kulit dan tisu penghubung
- Thrombotic thrombocytopenic purpura – gangguan darah yang jarang berlaku
- Toksin, seperti alkohol, logam berat dan kokain
- Kerosakan tisu otot (rhabdomyolysis) yang membawa kepada kerosakan buah pinggang yang disebabkan oleh toksin daripada pemusnahan tisu otot
- Pecahan sel tumor (sindrom lisis tumor), yang membawa kepada pembebasan toksin yang boleh menyebabkan kecederaan buah pinggang
Tersumbat air kencing di buah pinggang
Penyakit dan keadaan perubatan yang menghalang laluan air kencing keluar dari badan (halangan kencing) dan boleh menyebabkan kecederaan buah pinggang akut termasuk:
- Kanser pundi kencing
- Darah beku dalam saluran kencing
- Kanser serviks
- Kanser kolon
- Pembesaran prostat
- Batu karang
- Kerosakan saraf yang melibatkan saraf yang mengawal pundi kencing
- Kanser prostat
Faktor-faktor risiko
Kegagalan buah pinggang akut hampir selalu berlaku berkaitan dengan keadaan atau kejadian perubatan lain. Keadaan perubatan yang boleh meningkatkan risiko mengalami kegagalan buah pinggang akut termasuk:
- Dimasukkan ke hospital, terutamanya untuk keadaan perubatan serius yang memerlukan rawatan rapi
- Umur lanjut
- Penyumbatan dalam saluran darah di lengan atau kaki (penyakit arteri periferal)
- kencing manis
- Tekanan darah tinggi
- Kegagalan jantung
- Penyakit buah pinggang
- Penyakit hati
- Kanser tertentu dan rawatannya
Komplikasi kegagalan buah pinggang akut
Komplikasi kegagalan buah pinggang akut termasuk:
- Pengumpulan cecair. Kegagalan buah pinggang akut boleh menyebabkan pengumpulan cecair dalam paru-paru anda, yang boleh menyebabkan sesak nafas.
- Sakit dada. Jika lapisan yang menutupi jantung anda (perikardium) meradang, anda mungkin mengalami sakit dada.
- Kelemahan otot. Apabila cecair dan elektrolit badan tidak seimbang, kelemahan otot boleh berlaku.
- Kerosakan buah pinggang kekal. Kadangkala, kegagalan buah pinggang akut menyebabkan kehilangan fungsi buah pinggang secara kekal, atau penyakit buah pinggang peringkat akhir. Orang yang menghidap penyakit buah pinggang peringkat akhir memerlukan sama ada dialisis kekal – proses penapisan mekanikal yang digunakan untuk membuang toksin dan bahan buangan daripada badan – atau pemindahan buah pinggang untuk terus hidup.
- Kematian. Kegagalan buah pinggang akut boleh menyebabkan kehilangan fungsi buah pinggang dan, akhirnya, kematian.
Pencegahan kegagalan buah pinggang akut
Kegagalan buah pinggang akut selalunya sukar untuk diramal atau dicegah. Tetapi anda boleh mengurangkan risiko anda dengan menjaga buah pinggang. Lakukan aktiviti berikut:
- Beri perhatian kepada label apabila mengambil ubat sakit tanpa preskripsi. Ikut arahan untuk ubat sakit, seperti aspirin, acetaminophen, ibuprofen, dan natrium naproxen. Mengambil terlalu banyak ubat-ubatan ini boleh meningkatkan risiko kecederaan buah pinggang. Ini benar terutamanya jika anda mempunyai penyakit buah pinggang yang sedia ada, diabetes atau tekanan darah tinggi.
- Bekerjasama dengan doktor anda untuk menguruskan penyakit buah pinggang dan keadaan perubatan kronik yang lain. Jika anda mempunyai penyakit buah pinggang atau keadaan perubatan lain yang meningkatkan risiko kegagalan buah pinggang akut, seperti diabetes atau tekanan darah tinggi, ikuti pelan rawatan dan cadangan doktor anda untuk menguruskan penyakit anda.
- Jadikan gaya hidup sihat sebagai keutamaan. Aktif secara fizikal; makan diet yang wajar dan seimbang; dan minum alkohol secara sederhana sahaja.
Diagnosis kegagalan buah pinggang akut
Jika tanda dan gejala menunjukkan bahawa anda mengalami kegagalan buah pinggang akut, doktor mungkin mengesyorkan ujian dan prosedur tertentu untuk mengesahkan diagnosis. Ujian ini mungkin termasuk:
- Pengukuran pengeluaran air kencing. Mengukur berapa banyak anda membuang air kecil dalam 24 jam boleh membantu doktor anda menentukan punca kegagalan buah pinggang anda.
- Ujian air kencing. Menganalisis sampel air kencing anda (urinalisis) mungkin mendedahkan keabnormalan yang mencadangkan kegagalan buah pinggang.
- Ujian darah. Sampel darah anda mungkin mendedahkan paras urea dan kreatinin yang meningkat dengan cepat – dua bahan yang digunakan untuk mengukur fungsi buah pinggang.
- Ujian pengimejan. Ujian pengimejan seperti ultrasound dan tomografi berkomputer boleh digunakan untuk membantu doktor anda melihat buah pinggang anda.
- Mengeluarkan sampel tisu buah pinggang untuk ujian. Dalam sesetengah situasi, doktor anda mungkin mengesyorkan biopsi buah pinggang untuk mengeluarkan sampel kecil tisu buah pinggang untuk ujian makmal. Doktor anda memasukkan jarum melalui kulit anda dan ke dalam buah pinggang anda untuk mengeluarkan sampel.
Rawatan kegagalan buah pinggang akut
Rawatan untuk kegagalan buah pinggang akut biasanya memerlukan penginapan di hospital. Kebanyakan orang yang mengalami kegagalan buah pinggang akut sudah dimasukkan ke hospital. Berapa lama anda akan tinggal di hospital bergantung pada sebab kegagalan buah pinggang akut dan berapa cepat buah pinggang anda pulih.
Dalam sesetengah kes, anda mungkin boleh pulih di rumah.
Merawat punca kecederaan buah pinggang
Rawatan untuk kegagalan buah pinggang akut melibatkan mengenal pasti penyakit atau kecederaan yang pada asalnya merosakkan buah pinggang. Pilihan rawatan bergantung pada apa yang menyebabkan kegagalan buah pinggang.
Merawat komplikasi sehingga buah pinggang pulih
Doktor juga akan berusaha untuk mencegah komplikasi dan memberi masa kepada buah pinggang anda untuk sembuh. Rawatan yang membantu mencegah komplikasi termasuk:
- Rawatan untuk mengimbangi jumlah cecair dalam darah. Jika kegagalan buah pinggang akut disebabkan oleh kekurangan cecair dalam darah anda, doktor mungkin mengesyorkan cecair intravena. Dalam kes lain, kegagalan buah pinggang akut boleh menyebabkan anda mempunyai terlalu banyak cecair, yang membawa kepada bengkak pada lengan dan kaki. Dalam kes ini, doktor mungkin mengesyorkan ubat (diuretik) untuk menyebabkan badan anda mengeluarkan cecair tambahan.
- Ubat untuk mengawal kalium darah. Jika buah pinggang anda tidak menapis kalium daripada darah dengan betul, doktor mungkin menetapkan kalsium, glukosa atau natrium polistirena sulfonat (Kionex) untuk mengelakkan pengumpulan paras kalium yang tinggi dalam darah anda. Terlalu banyak kalium dalam darah boleh menyebabkan degupan jantung tidak teratur yang berbahaya (aritmia) dan kelemahan otot.
- Ubat untuk memulihkan tahap kalsium darah. Jika tahap kalsium dalam darah anda turun terlalu rendah, doktor mungkin mengesyorkan penyerapan kalsium.
- Dialisis untuk membuang toksin dari darah. Jika toksin terkumpul dalam darah, anda mungkin memerlukan hemodialisis sementara untuk membantu membuang toksin dan cecair berlebihan daripada badan semasa buah pinggang anda sembuh. Dialisis juga boleh membantu mengeluarkan lebihan kalium daripada badan anda. Semasa dialisis, mesin mengepam darah keluar dari badan anda melalui buah pinggang buatan (dialisis) yang menapis sisa. Darah itu kemudiannya dikembalikan ke badan anda.
Penjagaan di rumah
Semasa pemulihan anda daripada kegagalan buah pinggang akut, doktor anda mungkin mengesyorkan diet khas untuk menyokong buah pinggang dan mengehadkan kerja yang perlu dilakukan oleh buah pinggang. Doktor mungkin merujuk anda kepada pakar diet yang boleh menganalisis diet semasa anda dan mencadangkan cara untuk menjadikan diet anda lebih mudah pada buah pinggang anda.
Bergantung pada keadaan anda, pakar diet mungkin mengesyorkan agar anda melakukan aktiviti berikut:
- Pilih makanan rendah kalium. Pakar diet mungkin mengesyorkan anda memilih makanan rendah kalium. Makanan berkalium tinggi termasuk pisang, oren, kentang, bayam dan tomato. Contoh makanan rendah kalium termasuk epal, kembang kol, lada, anggur dan strawberi.
- Elakkan produk dengan garam tambahan. Kurangkan jumlah natrium yang anda makan setiap hari dengan mengelakkan produk dengan garam tambahan, termasuk banyak makanan mudah, seperti makan malam beku, sup dalam tin dan makanan segera. Makanan lain dengan garam tambahan termasuk makanan ringan masin, sayur-sayuran dalam tin dan daging dan keju yang diproses.
- Hadkan fosforus. Fosforus ialah mineral yang terdapat dalam makanan, seperti roti bijirin penuh, oat, bijirin dedak, kola berwarna gelap, kacang dan mentega kacang. Terlalu banyak fosforus dalam darah boleh melemahkan tulang anda dan menyebabkan kegatalan kulit. Pakar pemakanan boleh memberi anda cadangan khusus tentang fosforus dan cara mengehadkannya dalam situasi tertentu anda.
Apabila buah pinggang anda pulih, anda mungkin tidak lagi perlu makan diet khas, walaupun pemakanan sihat tetap penting.