Gambaran keseluruhan
Kanser bibir berlaku pada kulit bibir. Kanser bibir boleh berlaku di mana-mana di sepanjang bibir atas atau bawah, tetapi paling kerap berlaku pada bibir bawah. Kanser bibir dianggap sebagai sejenis kanser mulut.
Kebanyakan kanser bibir adalah karsinoma sel skuamosa, yang bermaksud ia bermula pada sel nipis dan rata di lapisan tengah dan luar kulit yang dipanggil sel skuamosa.
Faktor risiko kanser bibir termasuk pendedahan matahari yang berlebihan dan penggunaan tembakau. Anda boleh mengurangkan risiko kanser bibir dengan melindungi muka anda daripada matahari dengan topi atau pelindung matahari, dan dengan berhenti merokok.
Rawatan untuk kanser bibir biasanya dilakukan melalui pembedahan untuk membuang kanser. Untuk kanser bibir kecil, pembedahan mungkin merupakan prosedur kecil dengan kesan minimum pada penampilan anda.
Untuk kanser bibir yang lebih besar, pembedahan yang lebih meluas mungkin diperlukan. Perancangan dan pembinaan semula yang teliti boleh mengekalkan keupayaan anda untuk makan dan bercakap secara normal, dan juga mencapai penampilan yang memuaskan selepas pembedahan.
Gejala kanser bibir
Gejala kanser bibir termasuk:
- Perubahan warna keputihan rata atau terangkat sedikit pada bibir
- Luka di bibir yang tidak akan sembuh
- Kesemutan, sakit atau kebas pada bibir atau kulit di sekeliling mulut
Bilakah anda perlu berjumpa doktor?
Buat temu janji dengan doktor jika anda mempunyai sebarang tanda atau gejala berterusan yang membimbangkan anda.
Punca kanser bibir
Doktor tidak tahu dengan jelas apa yang menyebabkan kanser bibir.
Secara umum, kanser bermula apabila sel mengalami perubahan (mutasi) dalam DNA mereka. DNA sel mengandungi arahan yang memberitahu sel apa yang perlu dilakukan. Perubahan memberitahu sel untuk mula membiak secara tidak terkawal dan terus hidup apabila sel yang sihat akan mati. Sel-sel terkumpul membentuk tumor yang boleh menyerang dan memusnahkan tisu badan normal.
Faktor-faktor risiko
Faktor-faktor yang meningkatkan risiko kanser bibir termasuk:
- Penggunaan tembakau dalam apa jua bentuk, termasuk rokok, cerut, paip, tembakau kunyah dan tembakau
- Kulit cerah
- Pendedahan matahari yang berlebihan pada bibir
- Sistem imun yang lemah
Pencegahan kanser bibir
Untuk mengurangkan risiko kanser bibir, anda boleh:
- Berhenti menggunakan tembakau atau jangan mula merokok. Jika anda menggunakan tembakau, berhenti. Jika anda tidak menggunakan tembakau, jangan mulakan. Menggunakan tembakau, sama ada dihisap atau dikunyah, mendedahkan sel-sel di bibir anda kepada bahan kimia berbahaya yang menyebabkan kanser.
- Elakkan matahari pada waktu tengah hari.
- Gunakan pelindung matahari spektrum luas dengan SPF sekurang-kurangnya 30, walaupun pada hari mendung. Sapukan pelindung matahari dengan murah hati, dan sapukan semula setiap dua jam — atau lebih kerap jika anda berenang atau berpeluh.
- Elakkan katil penyamakan. Katil penyamakan memancarkan sinaran UV dan boleh meningkatkan risiko kanser bibir.
Diagnosis kanser bibir
Ujian dan prosedur yang digunakan untuk mendiagnosis kanser bibir termasuk:
- Ujian fizikal. Semasa pemeriksaan fizikal, doktor akan memeriksa bibir, mulut, muka dan leher anda untuk mencari tanda-tanda kanser. Doktor akan bertanya kepada anda tentang tanda dan gejala anda.
- Mengumpul sampel tisu untuk ujian. Semasa biopsi, doktor akan mengumpul sampel kecil tisu untuk ujian makmal. Di makmal, doktor yang menganalisis tisu badan (patologi) boleh menentukan sama ada kanser ada, jenis kanser dan tahap keagresifan yang terdapat dalam sel kanser.
- Ujian pengimejan. Ujian pengimejan boleh digunakan untuk menentukan sama ada kanser telah merebak di luar bibir. Ujian pengimejan mungkin termasuk tomografi berkomputer (CT), pengimejan resonans magnetik (MRI) atau tomografi pelepasan positron (PET).
Bersedia untuk temu janji dengan doktor
Mulakan dengan membuat temu janji dengan doktor keluarga anda jika anda mempunyai sebarang tanda atau gejala yang membimbangkan anda. Jika doktor anda mengesyaki anda mungkin menghidap kanser bibir, anda mungkin dirujuk kepada doktor yang pakar dalam penyakit yang menjejaskan kulit (pakar dermatologi) atau doktor yang pakar dalam keadaan yang menjejaskan telinga, hidung dan tekak (pakar otorhinolaring).
Kerana janji temu boleh menjadi ringkas, dan kerana sering terdapat banyak perkara untuk dibincangkan, adalah idea yang baik untuk membuat persediaan yang baik. Berikut ialah beberapa maklumat untuk membantu anda bersiap sedia, dan mengetahui perkara yang akan ditanya oleh doktor kepada anda.
Apa yang anda boleh lakukan untuk menyediakan
- Berhati-hati dengan sebarang sekatan pra-temu janji. Pada masa anda membuat temu janji, pastikan anda bertanya sama ada terdapat apa-apa yang perlu anda lakukan terlebih dahulu, seperti menyekat diet anda.
- Catatkan sebarang gejala yang anda alami, walaupun ia kelihatan tidak berkaitan dengan sebab anda telah menjadualkan janji temu.
- Catat maklumat peribadi penting, termasuk perkara seperti perubahan kehidupan baru-baru ini, atau tekanan utama.
- Senaraikan semua ubat, vitamin atau makanan tambahan yang sedang anda ambil atau telah ambil baru-baru ini.
- Pertimbangkan untuk membawa ahli keluarga atau rakan bersama anda. Kadangkala sukar untuk mengingati semua maklumat yang diberikan semasa janji temu. Seseorang yang menemani anda mungkin mengingati sesuatu yang anda terlepas atau terlupa.
- Tulis senarai soalan untuk ditanya kepada doktor anda.
Masa anda dengan doktor anda adalah terhad, jadi menyediakan senarai soalan akan membantu anda mengumpul maklumat yang paling banyak. Senaraikan soalan daripada yang paling penting kepada yang kurang penting. Untuk kanser bibir, beberapa soalan asas untuk ditanya kepada doktor anda termasuk:
- Bolehkah anda menerangkan maksud keputusan ujian saya?
- Adakah anda mengesyorkan sebarang ujian atau prosedur lain?
- Apakah peringkat kanser bibir saya?
- Apakah pilihan rawatan saya?
- Apakah kesan sampingan yang mungkin berlaku dengan setiap pilihan rawatan?
- Bagaimanakah rawatan akan menjejaskan kehidupan harian saya?
- Pilihan rawatan manakah yang anda fikir terbaik untuk saya?
- Seberapa besar kemungkinan saya akan mencapai pengampunan dengan pilihan rawatan yang anda cadangkan?
- Berapa cepat saya perlu membuat keputusan mengenai rawatan saya?
- Perlukah saya mendapatkan pendapat kedua daripada pakar?
Sebagai tambahan kepada soalan yang anda sediakan untuk bertanya kepada doktor anda, jangan teragak-agak untuk bertanya soalan lain yang berlaku kepada anda.
Apa yang doktor akan tanya
Doktor anda mungkin bertanya kepada anda soalan berikut:
- Bilakah anda mula mengalami gejala?
- Adakah gejala anda berterusan atau sekali-sekala?
- Seberapa teruk gejala anda?
- Apa yang seolah-olah mengurangkan gejala anda?
- Apa yang kelihatan memburukkan gejala anda?
Rawatan kanser bibir
Rawatan kanser bibir termasuk:
-
Pembedahan. Pembedahan digunakan untuk membuang kanser bibir dan margin tisu sihat yang mengelilinginya. Pakar bedah kemudian membaiki bibir untuk membolehkan makan, minum dan bercakap secara normal. Teknik untuk mengurangkan parut juga digunakan.
Untuk kanser bibir kecil, membaiki bibir selepas pembedahan mungkin merupakan prosedur yang mudah. Tetapi untuk kanser bibir yang lebih besar, pakar bedah plastik dan rekonstruktif yang mahir mungkin diperlukan untuk membaiki bibir. Pembedahan rekonstruktif mungkin melibatkan pemindahan tisu dan kulit ke muka dari bahagian lain badan.
Pembedahan untuk kanser bibir juga mungkin melibatkan pengangkatan nodus limfa kanser di leher.
-
Terapi radiasi. Terapi sinaran menggunakan pancaran tenaga yang kuat, seperti sinar-X dan proton, untuk membunuh sel-sel kanser. Terapi sinaran untuk kanser bibir boleh digunakan sendiri atau ia boleh digunakan selepas pembedahan. Sinaran mungkin ditujukan hanya pada bibir anda, atau ia mungkin juga ditujukan pada nodus limfa di leher anda.
Terapi sinaran untuk kanser bibir selalunya datang daripada mesin besar yang memfokuskan pancaran tenaga dengan tepat. Tetapi dalam beberapa kes, sinaran boleh diletakkan terus pada bibir anda dan dibiarkan di tempat untuk masa yang singkat. Prosedur ini, dipanggil brachytherapy, membolehkan doktor menggunakan dos radiasi yang lebih tinggi.
- Kemoterapi. Kemoterapi menggunakan ubat kuat untuk membunuh sel kanser. Untuk kanser bibir, kemoterapi kadangkala digunakan dalam kombinasi dengan terapi sinaran untuk meningkatkan keberkesanan rawatan. Dalam kes kanser bibir lanjutan yang telah merebak ke bahagian lain badan, kemoterapi boleh digunakan untuk mengurangkan tanda dan gejala serta menjadikan anda lebih selesa.
- Terapi dadah yang disasarkan. Rawatan ubat yang disasarkan memberi tumpuan kepada kelemahan khusus yang terdapat dalam sel kanser. Dengan menyekat kelemahan ini, rawatan ubat yang disasarkan boleh menyebabkan sel kanser mati. Terapi ubat yang disasarkan biasanya digabungkan dengan kemoterapi.
- Imunoterapi. Imunoterapi ialah rawatan ubat yang membantu sistem imun anda untuk melawan kanser. Sistem imun badan anda yang melawan penyakit mungkin tidak menyerang kanser kerana sel kanser menghasilkan protein yang membantu mereka bersembunyi daripada sel sistem imun. Imunoterapi berfungsi dengan mengganggu proses itu. Untuk kanser bibir, imunoterapi mungkin dipertimbangkan apabila kanser itu sudah lanjut dan rawatan lain bukan pilihan.