Gangguan vestibular menjejaskan telinga dalam dan otak, menyebabkan masalah keseimbangan, pening, vertigo dan koordinasi. Gejala-gejala ini boleh memberi kesan ketara kepada kehidupan seharian, dan ramai orang tertanya-tanya sama ada gangguan vestibular adalah keturunan.
Walaupun sesetengah gangguan vestibular mungkin mempunyai komponen genetik, kebanyakannya disebabkan oleh faktor seperti jangkitan virus, trauma, atau perubahan berkaitan usia. Memahami peranan genetik dalam gangguan vestibular boleh membantu mengenal pasti mereka yang mungkin berisiko lebih tinggi dan membantu dalam diagnosis dan rawatan awal.
Apakah gangguan vestibular?
Sistem vestibular, terletak di telinga dalam dan otak, bertanggungjawab untuk mengawal keseimbangan dan orientasi ruang. Apabila sistem ini tidak berfungsi disebabkan oleh penyakit, kecederaan, atau faktor genetik, ia boleh menyebabkan gangguan vestibular. Beberapa gangguan vestibular yang paling biasa termasuk:
- Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV): Keadaan di mana zarah kalsium kecil (otoconia) tercabut dalam saluran telinga, menyebabkan episod vertigo yang singkat.
- Penyakit Ménière: Gangguan kronik yang menyebabkan episod vertigo, kehilangan pendengaran, tinnitus, dan rasa kenyang di telinga.
- Neuritis vestibular: Keradangan saraf vestibular, selalunya disebabkan oleh jangkitan virus, mengakibatkan pening dan masalah keseimbangan.
- Labyrinthitis: Jangkitan telinga dalam yang menjejaskan kedua-dua pendengaran dan keseimbangan.
- Vestibulopathy dua hala: Kerosakan pada kedua-dua telinga dalam, yang membawa kepada kehilangan keseimbangan dan koordinasi.
Setiap gangguan mempunyai punca yang berbeza dan mungkin berbeza dalam kaitannya dengan faktor keturunan.
Adakah gangguan vestibular adalah keturunan?
Sesetengah gangguan vestibular benar-benar mempunyai komponen genetik, tetapi banyak gangguan vestibular tidak diwarisi secara langsung. Penyelidik telah mengenal pasti pautan genetik yang berpotensi dalam keadaan tertentu, walaupun mereka tidak mengetahui dengan jelas bagaimana genetik menyumbang kepada gangguan vestibular. Di bawah adalah butiran tentang faktor genetik yang dikaitkan dengan keadaan vestibular tertentu:
1. Penyakit Ménière
Penyakit Ménière adalah salah satu gangguan vestibular yang berkemungkinan besar mempunyai komponen keturunan. Beberapa kajian mencadangkan bahawa sejarah keluarga penyakit Ménière meningkatkan kemungkinan untuk mengalami keadaan ini.
- Penyelidikan genetik: Satu kajian yang diterbitkan dalam jurnal Otology & Neurotology pada tahun 2012 meneliti keluarga dengan berbilang ahli yang terjejas oleh penyakit Ménière. Para penyelidik mendapati bahawa kira-kira 10%-20% penghidap penyakit Ménière mempunyai ahli keluarga rapat dengan keadaan ini, mencadangkan kecenderungan genetik. Kajian itu juga menunjukkan kemungkinan corak pewarisan dominan autosomal, bermakna seseorang yang mempunyai satu ibu bapa yang terjejas mempunyai peluang 50% untuk mewarisi gangguan ini.
- Persatuan gen: Penyelidikan telah mengenal pasti gen tertentu yang mungkin dikaitkan dengan penyakit Ménière, walaupun tiada gen tunggal yang dikaitkan secara muktamad dengan keadaan tersebut. Variasi dalam gen sistem imun dan yang terlibat dalam pengawalan cecair di telinga dalam telah terlibat dalam meningkatkan kerentanan kepada penyakit ini.
Walaupun genetik boleh meningkatkan risiko, faktor persekitaran seperti jangkitan virus atau tekanan juga memainkan peranan penting dalam mencetuskan penyakit Ménière.
2. Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV)
BPPV secara amnya tidak dianggap sebagai keadaan keturunan. Punca utama ialah anjakan kristal kalsium di telinga dalam, yang sering berlaku akibat penuaan, kecederaan kepala, atau gangguan mekanikal lain di telinga. Walau bagaimanapun, beberapa kajian menunjukkan bahawa mungkin terdapat kecenderungan genetik dalam kes yang jarang berlaku.
- Sejarah keluarga: Kajian 2016 yang diterbitkan dalam Frontiers in Neurology mendapati bahawa dalam peratusan kecil kes, nampaknya terdapat kecenderungan keluarga terhadap BPPV, dengan beberapa ahli keluarga mengalami episod vertigo yang serupa. Walau bagaimanapun, ini tidak biasa, dan kebanyakan kes BPPV berlaku secara sporadis tanpa sebarang pautan keturunan.
- Pengaruh genetik: Walaupun genetik mungkin memainkan peranan kecil dalam sesetengah kes, BPPV kebanyakannya adalah keadaan yang berkaitan dengan usia dan bukannya keadaan yang diturunkan daripada ibu bapa kepada anak-anak.
3. Migrain vestibular
Migrain vestibular, yang menyebabkan pening dan vertigo bersama sakit kepala migrain, telah terbukti mempunyai hubungan genetik yang kuat. Migrain, secara amnya, cenderung berlaku dalam keluarga, dan migrain vestibular tidak terkecuali.
- Kecenderungan genetik: Kajian telah menunjukkan bahawa sehingga 90% orang yang mengalami migrain mempunyai sejarah keluarga penyakit ini. Mutasi gen tertentu, seperti dalam gen CACNA1A, telah dikaitkan dengan migrain dan varian vestibular mereka. Migrain vestibular boleh dianggap sebagai keturunan kerana komponen genetik yang kuat bagi gangguan migrain.
4. Gangguan vestibular lain
Untuk gangguan vestibular lain seperti neuritis vestibular, labyrinthitis, dan vestibulopathy dua hala, terdapat sedikit bukti untuk mencadangkan pautan keturunan langsung. Keadaan ini biasanya disebabkan oleh jangkitan, trauma, atau faktor luaran lain dan bukannya kecenderungan genetik.
Faktor persekitaran vs faktor genetik
Bagi kebanyakan gangguan vestibular, faktor persekitaran memainkan peranan yang lebih besar daripada genetik. Jangkitan, kecederaan kepala, penuaan, dan pendedahan kepada ubat atau toksin tertentu adalah antara punca yang paling biasa. Walaupun dalam kes di mana mungkin terdapat kecenderungan genetik, pencetus persekitaran ini sering menentukan sama ada keadaan itu akan berkembang.
Ujian dan penyelidikan genetik
Walaupun penyelidikan genetik ke dalam gangguan vestibular masih di peringkat awal, kemajuan dalam genomik memberikan pandangan yang berharga. Para saintis sedang berusaha untuk mengenal pasti penanda genetik tertentu yang mungkin meramalkan kerentanan kepada gangguan vestibular. Untuk keadaan seperti penyakit Ménière dan migrain vestibular, di mana pautan genetik lebih jelas, ujian genetik boleh membantu mengenal pasti individu yang berisiko. Walau bagaimanapun, pemeriksaan genetik yang meluas untuk gangguan vestibular belum lagi menjadi amalan standard.
Ringkasnya, walaupun beberapa gangguan vestibular, seperti penyakit Ménière dan migrain vestibular, mempunyai komponen keturunan, kebanyakan keadaan vestibular tidak diturunkan secara langsung melalui gen keluarga. Kecenderungan genetik boleh meningkatkan risiko mengalami gangguan tertentu, tetapi faktor persekitaran seperti jangkitan, penuaan, dan trauma sering memainkan peranan yang lebih penting.
