Apakah Adrenalin?

Adrenalin, juga dikenali sebagai epinefrin, adalah sejenis hormon tekanan yang dirembeskan dalam jumlah yang banyak apabila seseorang mengalami ketakutan, kebimbangan, atau tekanan. Hormon inilah yang mencetuskan tindak balas fight-or-flight, juga dikenali sebagai “adrenalin rush.”

Adrenalin menyediakan badan untuk sama ada melawan atau melarikan diri daripada bahaya dengan meningkatkan peredaran darah dan pernafasan. Walaupun tindak balas ini penting untuk terus hidup, pendedahan berlebihan kepada adrenalin boleh merosakkan kesihatan seseorang.

Artikel ini melihat bagaimana adrenalin berfungsi dalam badan, termasuk gejala “tergesa-gesa” adrenalin, serta punca dan akibat pengeluaran berlebihan adrenalin dan kekurangan adrenalin.

Bagaimana Adrenalin Berfungsi

Adrenalin berfungsi dengan merangsang sebahagian daripada sistem saraf yang dikenali sebagai sistem saraf simpatetik yang mengawal tindakan tidak sedarkan diri badan. Ia dikeluarkan oleh kelenjar adrenal (kelenjar segi tiga yang terletak di atas setiap buah pinggang) semasa situasi tekanan fizikal atau emosi.

Adrenalin adalah hormon yang bertanggungjawab untuk tindak balas melawan atau lari badan. Apabila adrenalin dilepaskan, ia menjejaskan badan dalam enam cara utama:

• Ia menyebabkan saluran udara melebar (dilate) untuk membekalkan otot dengan oksigen yang mereka perlukan untuk sama ada melawan atau melarikan diri daripada bahaya.
• Ia menyebabkan saluran darah menyempit (berkontrak) untuk mengarahkan aliran darah ke kumpulan otot utama, termasuk jantung dan paru-paru.
• Ia menyebabkan degupan jantung menjadi laju dan jantung mengecut dengan lebih kuat supaya lebih banyak oksigen dihantar ke otot dan tisu.
• Ia menyebabkan hati mengeluarkan gula dalam darah (glukosa), yang membekalkan badan dengan tenaga.
• Ia menyebabkan anak mata anda membesar (dikenali sebagai akibat tekanan mydriasis) supaya anda melihat dengan lebih jelas walaupun dalam gelap.
• Ia mengurangkan persepsi kesakitan (dikenali sebagai akibat tekanan analgesia) supaya anda boleh terus berjuang atau melarikan diri walaupun anda cedera.

Adrenalin bukan sahaja dilepaskan apabila terdapat bahaya sebenar tetapi juga semasa saat-saat tekanan yang melampau. Ini mungkin termasuk mengambil ujian, menonton filem menakutkan, bercakap di khalayak ramai, keluar berkencan, menaiki rollercoaster atau melakukan sukan lasak seperti terjun udara.

simptom

“Tergesa-gesa adrenalin” biasa bermula serta-merta dan boleh bertahan sehingga sejam selepas tekanan berkurangan. Gejala biasa termasuk:

• Hati yang berdebar-debar
• Degupan jantung yang laju
• Pernafasan cepat dan cetek
• Berpeluh bertambah
• Murid melebar
• Meningkatkan keupayaan untuk berlari atau mengangkat objek berat
• Rasa goyah atau gementar
• Menggeletar atau menggeletar
• Pening
• Mulut kering

Komplikasi

Ada kalanya badan akan mengeluarkan adrenalin apabila berada dalam tekanan perasaan tetapi tidak menghadapi sebarang bahaya sebenar. Apabila ini berlaku, pelepasan glukosa ke dalam aliran darah boleh terkumpul dan bukannya terbakar, menyebabkan gejala seperti kegelisahan dan kerengsaan. Anda juga mungkin mengalami pening, pening, perubahan penglihatan, berpeluh, dan jantung berdebar-debar.

Tahap adrenalin yang tinggi secara berterusan disebabkan oleh tekanan psikologi kronik (berterusan) boleh menyebabkan masalah kesihatan yang serius dari semasa ke semasa, termasuk:

• Tekanan darah tinggi
• Sakit kepala kronik
• Masalah penghadaman
• Pertambahan berat badan

• Aterosklerosis (pengerasan arteri)

• Masalah ingatan dan tumpuan
• Insomnia
• Kebimbangan dan kemurungan

Menurut kajian 2017 dalam jurnal perubatan Lancet, tekanan emosi dikaitkan dengan peningkatan 59% dalam risiko kejadian kardiovaskular pada penghidap penyakit jantung.

Menghasilkan adrenalin yang terlalu sedikit juga mempunyai kesan kesihatan. Walaupun ini jarang berlaku, keadaan yang sama ada merosakkan atau memusnahkan kelenjar adrenal (atau memerlukan penyingkiran kelenjar adrenal) boleh membawa kepada gejala seperti tekanan darah rendah, gula darah rendah, keletihan kronik, kekurangan tenaga, kelemahan otot, loya, cirit-birit, dehidrasi, kemurungan, dan haid yang tidak teratur atau terlepas.

Gangguan

Keadaan perubatan yang menyebabkan pengeluaran berlebihan (hypersecretion) atau kurang pengeluaran (kekurangan) adrenalin adalah jarang berlaku tetapi boleh berlaku. Keadaan ini sama ada secara langsung atau tidak langsung mempengaruhi kelenjar adrenal.

Hipersekresi Adrenalin

Terdapat beberapa keadaan yang boleh menyebabkan kelenjar adrenal mengeluarkan terlalu banyak adrenalin secara tidak wajar. Ketua di antaranya ialah:

• Sindrom Cushing: Gangguan yang menyebabkan pengeluaran berlebihan hormon stres kortisol serta hormon adrenalin dan aldosteron. Kortisol dan aldosteron juga dihasilkan oleh kelenjar adrenal, manakala kelenjar pituitari mengarahkan jumlah yang dihasilkan. Penyebab biasa termasuk penggunaan ubat kortikosteroid (steroid) dan tumor kelenjar pituitari yang berpanjangan.

• Tumor kelenjar adrenal: Tumor kelenjar adrenal juga boleh menyebabkan hipersekresi adrenalin dan kortisol. Tumor biasanya benigna (kanser) tetapi kadangkala boleh menjadi kanser. Sejenis tumor yang dipanggil a pheochromocytoma menjejaskan sel-sel yang bertanggungjawab untuk menghasilkan adrenalin, yang membawa kepada hipersekresi adrenalin.

• Apnea tidur obstruktif: Gangguan tidur kronik ini, yang menyebabkan gangguan pernafasan seketika, secara tidak langsung boleh menyebabkan hipersekresi adrenal dengan mencetuskan tindak balas tekanan semasa anda tercungap-cungap. Jika tidak dirawat, apnea tidur obstruktif boleh meningkatkan risiko diabetes, tekanan darah tinggi, dan aterosklerosis sebahagiannya disebabkan oleh pengeluaran berlebihan hormon tekanan yang berterusan.

Kekurangan Adrenalin

Kekurangan adrenalin adalah jarang berlaku dan jarang berlaku dengan sendirinya. Ia biasanya disebabkan oleh keadaan yang dikenali sebagai penyakit Addison di mana kelenjar adrenal menghasilkan terlalu sedikit (atau tiada) hormon tekanan.

Juga dikenali sebagai kekurangan adrenal, penyakit Addison disebabkan oleh keadaan yang menjejaskan kelenjar adrenal anda. Penyebabnya mungkin primer (bermaksud akibat kerosakan pada kelenjar adrenal) atau sekunder (disebabkan oleh masalah dengan kelenjar pituitari, yang mengawal pengeluaran hormon).

Punca-punca kekurangan adrenal primer termasuk:

• Jangkitan kelenjar adrenal
• Kecederaan kelenjar adrenal
• Tuberkulosis adrenal
• Kanser adrenal
• Adrenalitis autoimun (gangguan autoimun yang menyebabkan sistem imun menyerang kelenjar adrenal)

Punca-punca kekurangan adrenal sekunder termasuk:

• Penggunaan jangka panjang ubat steroid seperti prednison
• Pemberhentian terapi steroid secara tiba-tiba

• Tumor pituitari (biasanya benigna tetapi kadangkala kanser)

• Craniopharyngioma (tumor otak yang jarang berlaku, jinak yang terbentuk berhampiran kelenjar pituitari)

Kekurangan adrenal kadangkala boleh menjadi teruk dan membawa kepada keadaan yang berpotensi mengancam nyawa yang dikenali sebagai krisis adrenal. Gejala termasuk degupan jantung yang cepat, pernafasan yang cepat, sakit perut atau pinggang, pening, lemah, berpeluh banyak, demam tinggi, loya dan muntah, kekeliruan, dan tidak sedarkan diri.

Krisis adrenal ialah kecemasan perubatan yang boleh menyebabkan koma dan kematian jika tidak dirawat dengan segera.

Rawatan

Rawatan hipersekresi adrenalin dan kekurangan adrenalin berbeza-beza mengikut punca asas. Rawatan mungkin melibatkan perubahan gaya hidup, ubat-ubatan, dan, dalam beberapa kes, pembedahan.

Gangguan hormon biasanya dirawat oleh pakar endokrinologi yang pakar dalam gangguan sistem endokrin.

Sindrom Cushing

Rawatan sindrom Cushing mungkin melibatkan pengurangan secara beransur-ansur dos steroid pada orang yang dirawat dengan ubat seperti prednison. Jika puncanya adalah tumor pituitari, pembekal penjagaan kesihatan anda berkemungkinan akan mengesyorkan agar kelenjar itu dikeluarkan melalui pembedahan (yang boleh menyembuhkan keadaan dalam 90% kes).

Tumor Kelenjar Adrenal

Adalah disyorkan bahawa kebanyakan tumor, tanpa mengira saiz, dikeluarkan melalui pembedahan. Sesetengah penyedia penjagaan kesihatan akan mengambil pendekatan berjaga-jaga dan hanya mempertimbangkan pembedahan apabila tumor menghampiri saiz 5 sentimeter (2 inci).

Apnea Tidur Obstruktif

Rawatan apnea tidur obstruktif termasuk penurunan berat badan. Menurut Sekolah Perubatan Harvard, walaupun kehilangan 10% berat badan boleh memberi kesan besar pada apnea tidur. Memandangkan penurunan berat badan mengambil masa, rawatan barisan pertama biasanya termasuk peranti yang dipanggil tekanan saluran udara positif berterusan (CPAP), yang meniup udara ke dalam saluran udara untuk memastikan ia terbuka pada waktu malam.

Penyakit Addison

Penyakit Addison biasanya dirawat dengan terapi penggantian hormon. Pilihan termasuk tablet Cortef (hydrocortisone), prednisone, atau methylprednisolone untuk menggantikan kortisol atau Florinef (fludrocortisone acetate) untuk menggantikan aldosteron. Peningkatan pengambilan garam (natrium) juga mungkin diperlukan, terutamanya semasa bersenam atau apabila anda mengalami masalah gastrousus seperti cirit-birit.

Menghadapi

Tekanan kronik boleh mendatangkan malapetaka kepada kesihatan dan kesejahteraan seseorang. Melibatkan diri secara kerap dalam strategi pengurangan tekanan boleh membantu anda mengawal tekanan dengan lebih baik dan berpotensi menurunkan risiko penyakit jantung anda. Ini termasuk senaman rutin, yang bukan sahaja meningkatkan kesihatan kardiovaskular anda tetapi boleh meningkatkan mood anda kerana pembebasan hormon “rasa baik” yang dipanggil endorfin.

Strategi pengurangan tekanan yang popular termasuk:

• Yoga
• Tai Chi
• Latihan pernafasan dalam
• Meditasi
• Imejan berpandu
• Kelonggaran otot progresif (PMR)
• Maklum balas bio

Ringkasan

Adrenalin adalah hormon yang juga dikenali sebagai epinefrin yang dikeluarkan oleh kelenjar adrenal sebagai sebahagian daripada tindak balas “melawan atau melarikan diri”. Apabila berhadapan dengan ancaman atau tekanan, hormon merangsang sistem saraf untuk bertindak balas dengan cepat kepada krisis.

Walaupun adrenalin dihasilkan sebagai tindak balas biasa kepada sebarang ancaman, yang dilihat atau nyata, ia boleh menyebabkan masalah kesihatan yang serius jika hormon itu terus meningkat atau kekurangan. Terdapat keadaan perubatan (seperti sindrom Cushing dan tumor kelenjar adrenal) yang boleh menyebabkan kedua-dua perkara ini dan memerlukan diagnosis dan rawatan perubatan untuk diselesaikan.

Jika anda mempunyai simptom sindrom Cushing atau penyakit Addison, adalah penting untuk berjumpa dengan pengamal yang boleh memerintahkan ujian untuk mengesahkan syak wasangka anda. Jika anda mengalami insomnia, kegelisahan, jantung berdebar-debar, dan gejala berkaitan tekanan lain, anda juga harus bercakap dengan pembekal penjagaan kesihatan yang mungkin menawarkan petua tentang cara menguruskan tekanan anda dengan lebih baik.

Jika strategi bantu diri gagal memberikan kelegaan, jangan teragak-agak untuk meminta pembekal penjagaan kesihatan anda untuk mendapatkan rujukan kepada ahli terapi atau pakar psikiatri yang boleh memberikan kaunseling satu lawan satu atau kumpulan untuk menyasarkan dan menangani punca tekanan anda dengan lebih baik. Untuk kes yang melampau, ubat boleh ditetapkan.