Gambaran keseluruhan
Apa itu loya dan muntah?
Mual dan muntah bukanlah penyakit, sebaliknya merupakan simptom pelbagai keadaan yang berbeza, seperti jangkitan (“selesema perut”), keracunan makanan, mabuk, makan berlebihan, usus tersumbat, penyakit, gegaran otak atau kecederaan otak, apendisitis dan migrain. Mual dan muntah kadangkala boleh menjadi gejala penyakit yang lebih serius seperti serangan jantung, gangguan buah pinggang atau hati, gangguan sistem saraf pusat, tumor otak dan beberapa bentuk kanser.
Apakah perbezaan antara loya dan muntah?
Mual adalah ketidakselesaan perut yang sering mengiringi keinginan untuk muntah, tetapi tidak selalu membawa kepada muntah. Muntah ialah pengosongan secara sukarela atau tidak sukarela (“muntah”) kandungan perut melalui mulut. Beberapa pencetus yang boleh mengakibatkan muntah boleh datang dari perut dan usus (jangkitan, kecederaan, dan kerengsaan makanan), telinga dalam (pening dan mabuk), dan otak (kecederaan kepala, jangkitan otak, tumor dan sakit kepala migrain). .
Siapa yang lebih cenderung mengalami loya dan muntah?
Mual dan muntah boleh berlaku pada kanak-kanak dan orang dewasa. Orang yang sedang menjalani rawatan kanser, seperti terapi sinaran atau kemoterapi, mempunyai peningkatan risiko loya dan muntah. Wanita hamil dalam trimester pertama mereka juga mungkin mengalami loya dan muntah, biasanya dirujuk sebagai “mual pagi.” Dianggarkan 50 hingga 90 peratus wanita hamil mengalami loya, manakala 25 hingga 55 peratus mengalami muntah.
Punca Kemungkinan
Apakah yang menyebabkan loya atau muntah?
Punca loya dan muntah agak serupa. Banyak perkara boleh menyebabkan loya. Beberapa punca biasa ialah:
- Mabuk laut dan penyakit bergerak lain
- Kehamilan awal
- Kesakitan yang teruk
- Pendedahan kepada toksin kimia
- Tekanan emosi (ketakutan)
- Penyakit pundi hempedu
- Keracunan makanan
- senak perut
- Pelbagai virus
- Bau atau bau tertentu
Punca muntah berbeza mengikut umur. Bagi orang dewasa, muntah biasanya disebabkan oleh jangkitan virus dan keracunan makanan, dan kadangkala akibat mabuk dan penyakit di mana orang itu mengalami demam panas. Bagi kanak-kanak, adalah perkara biasa untuk muntah berlaku kerana jangkitan virus, keracunan makanan, mabuk perjalanan, makan berlebihan atau memberi makan, batuk, dan penyakit di mana kanak-kanak itu mengalami demam panas. Walaupun jarang, usus tersumbat boleh menyebabkan muntah, kebanyakannya pada awal bayi.
Biasanya muntah tidak berbahaya, tetapi ia boleh menjadi tanda penyakit yang lebih serius. Beberapa contoh keadaan serius yang boleh menyebabkan loya atau muntah termasuk:
- Gegaran otak
- Ensefalitis
- Meningitis
- Tersumbat usus
- Apendiks
- Sakit kepala migrain
- Tumor otak
Satu lagi kebimbangan dengan muntah ialah dehidrasi. Orang dewasa mempunyai risiko yang lebih rendah untuk mengalami dehidrasi kerana mereka biasanya dapat mengesan simptom dehidrasi (seperti peningkatan dahaga dan bibir atau mulut kering). Kanak-kanak mempunyai risiko yang lebih besar untuk mengalami dehidrasi, terutamanya jika muntah berlaku dengan cirit-birit, kerana kanak-kanak kecil mungkin sering tidak dapat memberitahu orang dewasa tentang gejala dehidrasi. Orang dewasa yang menjaga kanak-kanak yang sakit perlu menyedari tanda-tanda dehidrasi yang boleh dilihat ini:
- Bibir dan mulut kering
- Mata kuyu
- Pernafasan atau nadi yang cepat
Pada bayi, ibu bapa harus mencari penurunan kencing, dan fontanelle yang tenggelam (bintik lembut di atas kepala bayi).
Penjagaan dan Rawatan
Apakah yang boleh dilakukan untuk mengawal atau melegakan loya dan muntah?
Terdapat beberapa cara untuk mengawal atau melegakan loya; namun, jika teknik ini nampaknya tidak mengurangkan rasa mual, berbincanglah dengan doktor anda.
Apabila cuba mengawal loya:
- Minum minuman jernih atau ais sejuk.
- Makan makanan yang ringan dan hambar (seperti keropok masin atau roti biasa).
- Elakkan makanan bergoreng, berminyak atau manis.
- Makan perlahan-lahan dan makan makanan yang lebih kecil dan lebih kerap.
- Jangan campurkan makanan panas dan sejuk.
- Minum minuman perlahan-lahan.
- Elakkan aktiviti selepas makan.
- Elakkan menggosok gigi selepas makan.
- Pilih makanan daripada semua kumpulan makanan kerana anda boleh bertolak ansur dengannya untuk mendapatkan nutrisi yang mencukupi.
Rawatan untuk muntah (tanpa mengira umur atau punca) termasuk:
- Minum jumlah cecair jernih yang lebih banyak secara beransur-ansur
- Elakkan makanan pejal sehingga episod muntah telah berlalu
- Berehat
- Hentikan sementara semua ubat oral, yang boleh merengsakan perut dan memburukkan lagi muntah
Jika muntah dan cirit-birit bertahan lebih daripada 24 jam, penyelesaian penghidratan semula oral harus digunakan untuk mencegah dan merawat dehidrasi.
Muntah yang berkaitan dengan pembedahan, terapi sinaran, ubat antikanser, alkohol dan morfin selalunya boleh dirawat dengan jenis terapi ubat lain. Terdapat juga ubat preskripsi dan bukan preskripsi yang boleh digunakan untuk mengawal muntah yang berkaitan dengan kehamilan, mabuk perjalanan dan vertigo. Walau bagaimanapun, anda harus berunding dengan pembekal penjagaan kesihatan anda sebelum menggunakan rawatan ini.
Bagaimana anda boleh mengelakkan loya?
Mual boleh dicegah dengan:
- Makan makanan kecil sepanjang hari dan bukannya tiga hidangan besar
- Makan perlahan-lahan
- Mengelakkan makanan yang sukar dihadam
- Mengambil makanan yang sejuk atau pada suhu bilik untuk mengelakkan rasa mual akibat bau makanan panas atau suam
Berehat selepas makan dan pastikan kepala anda ditinggikan kira-kira 12 inci di atas kaki anda membantu mengurangkan loya.
Jika anda berasa loya apabila anda bangun pada waktu pagi, makan sedikit keropok sebelum bangun dari katil atau makan snek berprotein tinggi (daging atau keju tanpa lemak) sebelum tidur. Minum cecair di antara (bukan semasa) makan, dan minum sekurang-kurangnya enam hingga lapan gelas 8-auns air sehari untuk mengelakkan dehidrasi. Cuba makan apabila anda berasa kurang loya.
Sebaik sahaja anda berasa loya, bagaimana anda mengelakkan muntah?
Muntah boleh dielakkan dengan mengambil sedikit cecair jernih dan manis seperti soda pop, jus buah-buahan (kecuali oren dan limau gedang kerana ini terlalu berasid) dan popsikel. Minuman yang mengandungi gula menenangkan perut lebih baik daripada cecair lain. Rehat sama ada dalam keadaan duduk atau dalam keadaan baring bersandar. Aktiviti boleh memburukkan lagi loya dan boleh menyebabkan muntah.
Bagi kanak-kanak, kawal batuk dan demam yang berterusan dengan ubat-ubatan yang dijual bebas. Untuk merawat mabuk perjalanan di dalam kereta, dudukkan anak anda supaya dia menghadap cermin depan (memerhati pergerakan pantas keluar dari tingkap sisi boleh memburukkan lagi loya).
Hadkan makanan ringan, dan jangan hidangkan makanan ringan manis dengan soda pop biasa. Jangan biarkan anak anda makan dan bermain pada masa yang sama. Galakkan mereka berehat semasa waktu snek mereka.
Bila Perlu Hubungi Doktor
Bilakah doktor perlu berunding?
Masa loya atau muntah boleh menunjukkan puncanya. Apabila ia muncul sejurus selepas makan, loya atau muntah mungkin menunjukkan gangguan mental atau ulser peptik. Mual atau muntah satu hingga lapan jam selepas makan mungkin menunjukkan keracunan makanan. Penyakit bawaan makanan, seperti Salmonella, mungkin mengambil masa yang lebih lama untuk menghasilkan gejala kerana masa pengeraman.
Seseorang yang mengalami loya harus berunding dengan doktor jika ia berlanjutan lebih daripada satu minggu, dan jika terdapat kemungkinan kehamilan. Muntah biasanya berkurangan dalam masa enam hingga 24 jam, dan boleh dirawat di rumah.
Anda harus berjumpa dengan doktor anda jika rawatan di rumah tidak berkesan, terdapat dehidrasi, atau kecederaan yang diketahui (seperti kecederaan kepala atau jangkitan) menyebabkan muntah.
Bawa bayi atau kanak-kanak di bawah umur 6 tahun ke doktor jika:
- Muntah berlangsung lebih daripada beberapa jam
- Cirit-birit juga ada
- Tanda-tanda dehidrasi berlaku
- Terdapat demam yang lebih tinggi daripada 100 darjah Fahrenheit
- Kanak-kanak itu tidak membuang air kecil selama enam jam
Bawa anak anda berumur lebih 6 tahun berjumpa doktor jika:
- Muntah berlarutan satu hari
- Cirit-birit yang digabungkan dengan muntah berlangsung selama lebih daripada 24 jam
- Terdapat tanda-tanda dehidrasi
- Terdapat demam yang lebih tinggi daripada 102 darjah Fahrenheit
- Kanak-kanak itu tidak membuang air kecil selama enam jam
Orang dewasa harus berjumpa doktor jika muntah berlaku lebih daripada satu hari, jika cirit-birit dan muntah berlangsung lebih daripada 24 jam, dan jika terdapat tanda-tanda dehidrasi sederhana.
Anda harus berjumpa doktor dengan segera jika tanda atau gejala berikut berlaku:
- Darah dalam muntah (penampilan “ampas kopi”)
- Sakit kepala yang teruk atau leher kaku
- Kelesuan
- Kekeliruan
- Kewaspadaan berkurangan
- Sakit perut yang teruk
- Muntah dengan demam melebihi 101 darjah Fahrenheit
- Muntah dan cirit-birit kedua-duanya hadir
- Pernafasan atau nadi yang cepat
Adakah terdapat komplikasi daripada loya atau muntah yang berpanjangan?
Muntah yang berterusan digabungkan dengan cirit-birit boleh mengakibatkan dehidrasi. Rawatan yang lebih agresif mungkin diperlukan untuk kanak-kanak yang lebih muda atau sesiapa sahaja yang mengalami dehidrasi yang teruk.
