Antibiotik ialah ubat kuat yang digunakan untuk merawat jangkitan bakteria, tetapi kadangkala ia boleh menyebabkan kesan sampingan yang tidak diingini, termasuk sembelit. Artikel ini meneroka hubungan antara antibiotik dan sembelit, mengkaji mekanisme asas, menyediakan bukti daripada penyelidikan, dan menawarkan panduan tentang pencegahan dan rawatan.
Adakah antibiotik menyebabkan sembelit?
Jawapan ringkasnya ialah ya, antibiotik menyebabkan sembelit pada sesetengah individu. Walau bagaimanapun, hubungan antara antibiotik dan sembelit adalah kompleks dan boleh berbeza-beza bergantung pada antibiotik tertentu, dos, tempoh rawatan dan faktor individu.
Mekanisme di sebalik sembelit yang disebabkan oleh antibiotik adalah:
1. Gangguan mikrobiota usus
Antibiotik berfungsi dengan membunuh atau menghalang pertumbuhan bakteria, tetapi ia tidak membezakan antara patogen berbahaya dan bakteria usus yang bermanfaat. Gangguan mikrobiom usus ini boleh menyebabkan sembelit melalui beberapa mekanisme:
a) Mengurangkan pengeluaran asid lemak rantaian pendek: Bakteria usus menghasilkan asid lemak rantaian pendek (SCFA) melalui penapaian serat makanan. SCFA membantu merangsang motilitas usus dan mengekalkan keseimbangan air yang betul dalam kolon. Satu kajian yang diterbitkan dalam jurnal “Gut Microbes” (2017) mendapati bahawa rawatan antibiotik membawa kepada penurunan ketara dalam bakteria penghasil SCFA, yang berpotensi menyumbang kepada sembelit.
b) Metabolisme asid hempedu yang diubah: Bakteria usus memainkan peranan penting dalam memetabolismekan asid hempedu, yang membantu merangsang motilitas usus. Kajian dalam “Journal of Hepatology” (2016) menunjukkan bahawa rawatan antibiotik mengganggu metabolisme asid hempedu, yang membawa kepada mengurangkan motilitas usus dan berpotensi sembelit.
2. Kesan langsung pada motilitas usus
Sesetengah antibiotik boleh menjejaskan secara langsung otot dan saraf di dalam usus, menyebabkan motilitas berkurangan dan sembelit. Contohnya:
a) Erythromycin: Antibiotik ini telah terbukti melambatkan masa transit usus. Satu kajian dalam “American Journal of Gastroenterology” (2000) mendapati bahawa erythromycin melambatkan transit kolon dengan ketara dalam sukarelawan yang sihat.
b) Antibiotik yang mengandungi opioid: Sesetengah antibiotik, seperti diphenoxylate (digunakan dalam kombinasi dengan atropin untuk merawat cirit-birit), mempunyai kesan seperti opioid yang boleh melambatkan pergerakan usus dan menyebabkan sembelit.
3. Dehidrasi
Antibiotik tertentu, terutamanya antibiotik yang boleh menyebabkan cirit-birit sebagai kesan sampingan, boleh menyebabkan dehidrasi. Dehidrasi boleh menyumbang kepada sembelit dengan mengurangkan kandungan air dalam najis, menjadikannya lebih sukar dan sukar untuk membuang air besar.
Bukti dan statistik
Beberapa kajian telah menyiasat hubungan antara antibiotik dan sembelit:
- Kajian berskala besar yang diterbitkan dalam jurnal “Gut” (2018) menganalisis data daripada lebih 4 juta individu dan mendapati bahawa penggunaan antibiotik dikaitkan dengan peningkatan risiko 13% untuk sindrom usus rengsa yang baru timbul, termasuk IBS yang didominasi sembelit.
- Kajian sistematik dan meta-analisis yang diterbitkan dalam “Journal of Antimicrobial Chemotherapy” (2017) meneliti 62 kajian dan mendapati bahawa keseluruhan kejadian cirit-birit yang berkaitan dengan antibiotik adalah 19%. Walaupun kajian ini tertumpu pada cirit-birit, ia menyerlahkan kesan ketara antibiotik terhadap fungsi usus.
- Penyelidikan yang diterbitkan dalam jurnal “Nature” (2018) menunjukkan bahawa walaupun satu kursus antibiotik boleh mengubah mikrobiom usus sehingga setahun, yang berpotensi menjejaskan fungsi pencernaan lama selepas rawatan tamat.
Mencegah dan merawat sembelit yang disebabkan oleh antibiotik
Jika anda perlu mengambil antibiotik, terdapat beberapa strategi yang boleh anda gunakan untuk mengurangkan risiko sembelit atau mengurangkan gejala:
Minum banyak cecair
Minum banyak air dan cecair lain sepanjang hari untuk mengekalkan penghidratan yang betul dan melembutkan najis.
Makan lebih banyak makanan yang kaya dengan serat
Ambil diet yang kaya dengan serat, termasuk buah-buahan, sayur-sayuran, bijirin penuh, dan kekacang. Kajian dalam “World Journal of Gastroenterology” (2012) mendapati bahawa meningkatkan pengambilan serat makanan boleh membantu mengurangkan gejala sembelit.
Pertimbangkan untuk mengambil probiotik
Probiotik boleh membantu memulihkan keseimbangan bakteria usus semasa dan selepas rawatan antibiotik. Meta-analisis yang diterbitkan dalam “Journal of Clinical Gastroenterology” (2017) mendapati bahawa probiotik berkesan dalam mencegah cirit-birit yang berkaitan dengan antibiotik dan juga boleh membantu masalah sembelit.
Kekal aktif secara fizikal
Aktiviti fizikal yang kerap boleh membantu merangsang pembuangan air besar dan meningkatkan kesihatan pencernaan secara keseluruhan.
Gunakan pelembut najis atau julap lembut
Jika sembelit berterusan, berbincang dengan doktor anda tentang menggunakan pelembut najis atau julap ringan untuk memberikan kelegaan.
Bincangkan ubat alternatif dengan doktor anda
Jika sembelit adalah masalah yang berterusan, berbincang dengan doktor anda tentang beralih kepada antibiotik yang berbeza atau melaraskan dos.
