Asma yang disebabkan oleh senaman

Asma yang disebabkan oleh senaman adalah penyempitan saluran pernafasan di dalam paru-paru yang dicetuskan oleh senaman yang berat. Asma yang disebabkan oleh senaman menyebabkan sesak nafas, berdehit, batuk dan gejala lain semasa atau selepas bersenam.

Anda harus ambil perhatian bahawa senaman menyebabkan penyempitan saluran udara (bronkokonstriksi), tetapi senaman bukanlah punca utama asma. Dalam kalangan penghidap asma, senaman berkemungkinan hanya salah satu daripada beberapa faktor yang boleh mencetuskan kesukaran bernafas.

Kebanyakan orang yang mengalami bronkokonstriksi akibat senaman boleh terus bersenam dan kekal aktif dengan merawat gejala dengan ubat asma biasa dan mengambil langkah pencegahan.

Gejala bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman

Tanda dan gejala bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman mungkin bermula semasa atau tidak lama selepas bersenam. Gejala ini boleh bertahan selama 60 minit atau lebih lama jika tidak dirawat. Tanda-tanda dan gejala bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman mungkin termasuk:

• batuk
• berdehit
• Sesak nafas
• Sesak dada atau sakit dada
• Keletihan semasa bersenam
• Prestasi olahraga yang lebih buruk daripada jangkaan
• Mengelakkan aktiviti (tanda terutamanya di kalangan kanak-kanak kecil)

Bilakah anda perlu berjumpa doktor?

Anda perlu berjumpa doktor jika anda mengalami sebarang tanda atau gejala bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman. Beberapa keadaan boleh menyebabkan simptom yang sama, menjadikannya penting untuk mendapatkan diagnosis yang cepat dan tepat.

Dapatkan rawatan perubatan kecemasan jika gejala semakin teruk, seperti:

• Sesak nafas atau semput yang meningkat dengan cepat, menjadikannya sukar untuk bernafas
• Tiada peningkatan walaupun selepas menggunakan penyedut preskripsi untuk serangan asma

Punca bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman

Tidak jelas apa yang menyebabkan bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman. Mungkin terdapat lebih daripada satu proses biologi yang terlibat. Orang yang mengalami bronkokonstriksi akibat senaman mengalami keradangan dan mungkin mempunyai pengeluaran lendir yang berlebihan selepas senaman yang berat.

Faktor-faktor risiko

Bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman lebih berkemungkinan berlaku dalam:

• Penghidap asma. Kira-kira 90% penghidap asma mengalami bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman. Walau bagaimanapun, keadaan ini boleh berlaku pada orang yang tidak mempunyai asma juga.
• Atlet elit. Walaupun sesiapa sahaja boleh mengalami bronkokonstriksi akibat senaman, ia lebih biasa berlaku pada atlet peringkat tinggi.

Faktor-faktor yang boleh meningkatkan risiko keadaan atau bertindak sebagai pencetus termasuk:

• Udara sejuk
• Udara kering
• Pencemaran udara
• Klorin dalam kolam renang
• Bahan kimia yang digunakan dengan peralatan penurapan gelanggang ais
• Aktiviti dengan tempoh pernafasan dalam yang panjang, seperti berlari jarak jauh, berenang atau bola sepak

Komplikasi bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman

Bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman yang tidak dirawat boleh mengakibatkan:

• Kekurangan senaman yang berfaedah
• Prestasi buruk dalam aktiviti yang anda akan nikmati
• Kesukaran pernafasan yang serius atau mengancam nyawa, terutamanya dalam kalangan penghidap asma yang tidak terurus dengan baik

Diagnosis bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman

Selain bertanya soalan tentang gejala anda, doktor anda akan menjalankan pemeriksaan perubatan. Doktor biasanya memerintahkan ujian untuk menilai fungsi paru-paru anda dan menolak keadaan lain yang mungkin menyebabkan gejala anda.

Ujian fungsi paru-paru normal

Doktor anda mungkin akan menjalankan ujian spirometri untuk menilai sejauh mana paru-paru anda berfungsi apabila anda tidak bersenam. Spirometer mengukur berapa banyak udara yang anda sedut, berapa banyak yang anda hembus dan berapa cepat anda menghembus nafas.

Selepas anda melakukan ujian, doktor anda mungkin memberi anda ubat yang disedut untuk membuka paru-paru anda (bronkodilator). Anda akan mengulangi ujian, dan doktor anda akan membandingkan keputusan kedua-dua ukuran untuk melihat sama ada bronkodilator meningkatkan aliran udara anda. Ujian fungsi paru-paru awal ini penting untuk mengetepikan asma kronik yang mendasari sebagai punca simptom.

Ujian cabaran senaman

Ujian tambahan yang membolehkan doktor anda memerhati dan menilai gejala adalah cabaran senaman. Anda akan berlari di atas treadmill atau menggunakan peralatan senaman pegun lain yang meningkatkan kadar pernafasan anda.

Latihan ini perlu cukup sengit untuk mencetuskan gejala yang anda alami. Jika perlu, anda mungkin diminta melakukan cabaran senaman dalam kehidupan sebenar, seperti memanjat tangga. Ujian spirometri sebelum dan selepas cabaran boleh memberikan bukti bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman.

Ujian cabaran alternatif

Sebagai alternatif kepada cabaran senaman, doktor anda mungkin menggunakan ujian penyedutan yang menyerupai keadaan yang mungkin akan mencetuskan bronkokonstriksi akibat senaman. Jika saluran pernafasan anda bertindak balas terhadap rangsangan ini, maka ujian harus menghasilkan fungsi paru-paru yang hampir sama dengan anda semasa bersenam.

Ujian spirometri sebelum dan selepas ujian cabaran memberikan maklumat tentang perubahan dalam fungsi paru-paru. Ujian cabaran ini biasanya dilakukan menggunakan methacholine, agen sedutan yang berinteraksi dengan sel otot licin tertentu dalam saluran pernafasan dan mengakibatkan bronkokonstriksi.

Menolak keadaan perubatan lain

Doktor anda mungkin memerintahkan ujian tambahan untuk menolak keadaan perubatan lain dengan simptom yang serupa dengan bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman. Keadaan perubatan ini termasuk:

• Asma
• Disfungsi pita suara
• Alahan
• Penyakit paru-paru lain
• Penyakit refluks gastroesophageal

Rawatan bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman

Doktor anda mungkin menetapkan ubat untuk diambil sejurus sebelum bersenam atau diambil setiap hari untuk kawalan jangka panjang.

Ubat sebelum bersenam

Doktor anda mungkin menetapkan ubat yang anda ambil sebelum bersenam untuk meminimumkan atau mencegah bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman. Bercakap dengan doktor anda tentang berapa banyak masa yang anda perlukan antara mengambil ubat dan bersenam. Dadah dalam kumpulan ini termasuk ubat berikut:

• Agonis beta bertindak pendek ialah ubat yang disedut yang membantu membuka saluran pernafasan. Ini adalah ubat pra-senaman yang paling biasa digunakan dan secara amnya paling berkesan. Penggunaan harian ubat-ubatan ini tidak digalakkan, bagaimanapun, kerana anda mungkin mengalami toleransi terhadap ubat-ubatan. Ubat-ubatan ini termasuk albuterol (ProAir HFA, Proventil HFA, Ventolin HFA) dan levalbuterol (Xopenex HFA).
• Ipratropium (Atrovent HFA) ialah ubat sedutan yang melegakan saluran pernafasan dan mungkin berkesan untuk sesetengah orang. Versi generik ipratropium juga boleh diambil dengan nebulizer.

Ubat kawalan jangka panjang

Doktor anda mungkin menetapkan ubat kawalan jangka panjang sebagai tambahan kepada ubat pra-senaman harian, untuk menguruskan asma kronik yang mendasari atau untuk mengawal gejala apabila rawatan pra-senaman sahaja tidak berkesan. Ubat-ubatan ini, biasanya diambil setiap hari, termasuk ubat-ubatan berikut:

• Kortikosteroid yang disedut membantu menyekat keradangan di saluran pernafasan anda. Anda mungkin perlu menggunakan rawatan ini sehingga empat minggu sebelum ia mendapat manfaat maksimum. Ubat kortikosteroid yang disedut termasuk fluticasone (Flovent Diskus, Flovent HFA), budesonide (Pulmicort Flexhaler), mometasone (Asmanex Twisthaler) dan beclomethasone (Qvar).
• Inhaler gabungan mengandungi kortikosteroid dan agonis beta bertindak panjang (LABA), ubat yang melegakan saluran pernafasan. Walaupun penyedut ini ditetapkan untuk kawalan jangka panjang, doktor anda mungkin mengesyorkan penggunaan sebelum bersenam. Inhaler gabungan termasuk fluticasone dan salmeterol (Advair Diskus), budesonide dan formoterol (Symbicort), dan mometasone dan formoterol (Dulera).
• Pengubah suai leukotriene adalah ubat oral yang mungkin menyekat aktiviti keradangan bagi sesetengah orang. Ubat ini boleh digunakan setiap hari atau sebagai rawatan pencegahan sebelum bersenam jika diambil sekurang-kurangnya dua jam lebih awal. Contohnya termasuk montelukast (Singulair), zafirlukast (Accolate) dan zileuton (Zyflo, Zyflo CR).

  Kesan sampingan yang berpotensi dari pengubah leukotriene termasuk perubahan tingkah laku dan mood dan pemikiran untuk membunuh diri. Bercakap dengan doktor anda jika anda mengalami tanda atau gejala ini.

Jangan hanya bergantung pada ubat cepat melegakan

Anda juga boleh menggunakan ubat sebelum bersenam sebagai rawatan cepat melegakan simptom. Walau bagaimanapun, anda tidak perlu menggunakan penyedut pra-senaman anda lebih kerap daripada yang disyorkan oleh doktor anda.

Simpan rekod bilangan sedutan yang anda gunakan setiap minggu, kekerapan anda menggunakan penyedut pra-senaman anda untuk pencegahan dan kekerapan anda menggunakannya untuk merawat gejala. Jika anda menggunakannya setiap hari atau anda kerap menggunakannya untuk melegakan simptom, doktor anda mungkin melaraskan ubat kawalan jangka panjang anda.

Penjagaan di rumah

Senaman adalah bahagian penting dalam gaya hidup sihat untuk semua orang, termasuk kebanyakan orang yang mengalami bronkokonstriksi akibat senaman. Langkah-langkah yang boleh anda ambil untuk mencegah atau meminimumkan gejala bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman adalah:

• Jika anda menghidap asma, pastikan anda mengambil ubat asma anda seperti yang diarahkan untuk memastikan asma anda terkawal.
• Lakukan sekitar 10 minit memanaskan badan dengan intensiti yang berbeza-beza sebelum anda memulakan senaman yang kerap.
• Bernafas melalui hidung anda untuk memanaskan dan melembapkan udara sebelum ia memasuki paru-paru anda.
• Pakai topeng muka atau selendang semasa bersenam, terutamanya dalam cuaca sejuk dan kering.
• Jika anda mempunyai alahan, elakkan pencetus. Contohnya, jangan bersenam di luar apabila bilangan debunga tinggi.
• Cuba elakkan kawasan yang mempunyai tahap pencemaran udara yang tinggi, seperti jalan raya dengan lalu lintas yang sesak.
• Bersenam secara kerap untuk mengekalkan bentuk badan dan menggalakkan kesihatan pernafasan yang baik.

Di sekolah

Bercakap dengan doktor anda tentang menulis pelan tindakan jika anak anda mengalami bronkokonstriksi akibat senaman. Dokumen ini menyediakan arahan langkah demi langkah untuk guru, jururawat dan jurulatih yang menerangkan rawatan yang diperlukan oleh anak anda, bila rawatan harus diberikan dan tindakan yang perlu dilakukan jika anak anda mengalami gejala.

Terapi alternatif

Terdapat bukti klinikal yang terhad bahawa sebarang kaedah rawatan alternatif memberi manfaat kepada orang yang mengalami bronkokonstriksi akibat senaman. Sebagai contoh, walaupun telah dicadangkan bahawa suplemen minyak ikan, vitamin C atau vitamin C boleh membantu mencegah bronkokonstriksi yang disebabkan oleh senaman, tiada bukti yang mencukupi untuk menunjukkan sama ada suplemen ini berguna atau tidak.

Bersedia untuk temu janji dengan doktor

Anda mungkin akan dirujuk kepada doktor yang pakar dalam asma (pakar alahan-imunologi atau pakar pulmonologi).

Anda harus bersedia untuk menjawab soalan berikut:

• Apakah gejala yang anda alami?
• Adakah gejala bermula serta-merta apabila anda mula bersenam, kadang-kadang semasa bersenam atau selepas?
• Berapa lama simptom berlarutan?
• Adakah anda mengalami kesukaran bernafas apabila anda tidak bersenam?
• Apakah senaman atau aktiviti rekreasi biasa anda?
• Adakah anda baru-baru ini membuat perubahan pada rutin senaman anda?
• Adakah gejala berlaku setiap kali anda bersenam atau hanya dalam persekitaran tertentu?
• Adakah anda telah didiagnosis dengan alahan atau asma?
• Apakah keadaan perubatan lain yang anda ada?
• Apakah ubat yang anda ambil? Apakah dos setiap ubat?
• Apakah suplemen pemakanan atau ubat herba yang anda ambil?